Τις αποκαλούν η “φριχτή ηλικία των 2 ετών”, η “άξια εμπιστοσύνης ηλικία των 3 ετών”, και “η ευχάριστη ηλικία των 4 ετών”, αλλά στην πραγματικότητα το να ζεί κάποιος με ένα παιδί ηλικίας 3 ετών είναι δυσκολότερο από ότι είναι με το παιδί των 2 ετών…
Εδώ σας προτείνεται η εφαρμογή 15 συμβουλών οι οποίες θα σας βοηθήσουν να μάθετε να αγαπάτε ξανά τον γονικό σας ρόλο (ή τουλάχιστον να καταφέρετε να επιζήσετε για μία μέρα!) :
Φωνάζετε λιγότερο, αγαπάτε περισσότερο: Οι δυνατές φωνές αποτελούν τον τελευταίο αμυντικό μηχανισμό, μια τεχνική την οποία χρησιμοποιούμε όταν οτιδήποτε άλλο μέσο έχει αποτύχει. Αλλά οι κραυγές και τα ουρλιαχτά μπορούν να βλάψουν τα παιδιά περισσότερο από όσο μπορείτε να αντιληφθείτε. – μπορεί να προκαλέσει μια άμεση αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού σας, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί να του προκαλέσει πραγματική ψυχολογική βλάβη. Για την φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, τα παιδιά χρειάζονται, αντί των κραυγών και της σκληρής τιμωρίας, την ανατροφή τους με θετικό τρόπο. Ο Dr.John Luby είναι καθηγητής της Παιδοψυχιατρικής και διευθυντής του Προγράμματος της Πρώιμης Συναισθηματικής Ανάπτυξης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον ,στο St Louis. Η έρευνα του δείχνει ότι ο θετικός τρόπος της ανατροφής των νηπίων σε συνθήκες έντασης, και όχι η επίπληξη ή η σωματική τιμωρία, σχετίζεται με μία αύξηση του μεγέθους ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου. Αν ανακαλύψετε τον εαυτό σας να φωνάζετε και να βρίζετε το παιδί σας συχνά, χρειάζεστε να επιλέξετε να εφαρμόσετε άλλους τρόπους πειθαρχίας.
- Χαρακτηρίστε την συμπεριφορά: Αντί να θυμώνετε, χαρακτηρίστε την συμπεριφορά του παιδιού σας. Αυτή η ιδέα πάρθηκε από το Sesame Street – την διάσημη Αμερικανική τηλεοπτική σειρά για παιδιά. Σε αυτή υπάρχει μια σκηνή στην οποία το Μπισκότο Τέρας κατηγορείται γιατί είπε ψέματα, αρνούμενο ότι δεν έκλεψε μπισκότα. Αυτό απογοητευμένο και αναστατωμένο απαντά: “Είμαι λαίμαργο, όχι ψεύτης’’. Αφού στο Sesame Streetχρησιμοποιούνται λέξεις όπως “η λαιμαργία” για να χαρακτηρίσουν την συμπεριφορά, το ίδιο μπορείτε να κάνετε και εσείς. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε διάφορες περιγραφικές λέξεις όπως “λαιμαργία”, “υπομονή”, “κατανόηση”, “καλοσύνη”, “ευγένεια”, “επιμέλεια”, “συνέπεια”. Στην αρχή μπορεί να ακούγονται παράξενα, αλλά αργότερα θα το ευχαριστηθείτε όταν το 6χρονο παιδί σας απαντά στα πειράγματα του αδελφού του λέγοντάς του “Αυτό δεν είναι ευγένεια”.
- Να είστε εναρμονισμένοι με το παιδί σας: Το βασικό στοιχείο στο μεγάλωμα συναισθηματικά υγιών παιδιών είναι ο συντονισμός μαζί τους, δηλαδή πόσο καλά αναγνωρίζετε τις ανάγκες του παιδιού σας σε μια δεδομένη στιγμή. Με λίγα λόγια ,ο συντονισμός ή η εναρμόνιση είναι να βάζεις τον εαυτό σου στη θέση του παιδιού και μετά να εκπληρώνεις τις ανάγκες του με την σοφία και την πείρα ενός γονέα. Προσπάθησε να εξακριβώσεις τη πηγή της άτακτης συμπεριφοράς του παιδιού σου.— γιατί δεν θέλει να βάλει τα παπούτσια του ή γιατί έχει μια έκρηξη θυμού – και μετά προσάρμοσε τις επόμενες κινήσεις σου, με τον κατάλληλο τρόπο. Στον εναρμονισμένο γονικό ρόλο, δεν αντιμετωπίζεται η κακή συμπεριφορά με την αυτόματη εφαρμογή της τεχνικής πειθαρχίας του διαλείμματος – time- out. Αντί για αυτή, οι συντονισμένοι γονείς ζητούν να μάθουν το “γιατί” το παιδί τους δεν συμπεριφέρεται σωστά. Όταν καταλάβουν την βασική αιτία της κακής συμπεριφοράς ενός παιδιού, θα ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες του, θα τα αγαπήσουν περισσότερο και θα επιτύχουν μακροχρόνιες υγιείς συμπεριφορές από μέρους του.
- Προσφέρετε στο παιδί σας ολόκληρη την προσοχή σας σε συχνές, μικρές δόσεις: Όταν το ηλικίας 3 ετών παιδί σας τραβάει το κινητό σας τηλέφωνο από τα χέρια σας, χτυπάει τα πλήκτρα στο πληκτρολόγιό σας, ενόσω δακτυλογραφείτε, ή αναποδογυρίζει όλους τους σωρούς με τα άπλυτα ρούχα, τα κάνει για να το προσέξετε. Γνωρίζετε ασφαλώς ότι το παιδί σας θέλει να έχει την συνεχή προσοχή σας. Αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν όταν προσπαθείτε να βάλετε σε λειτουργία το πλυντήριο των ρούχων, να κάνετε εξωτερικές δουλειές, να διαβάσετε το ηλεκτρονικό σας μήνυμα ή να έχετε, κατά κάποιο τρόπο, και τη προσωπική σας ζωή. Έτσι, μόλις διαπιστώνετε ότι το αξιαγάπητο παιδί σας προσπαθεί να κερδίσει τη προσοχή σας, δώστε του λίγα δευτερόλεπτα πλήρους προσοχής. Κοιτάξτε το απευθείας στα μάτια, κάντε του μερικές ερωτήσεις και ακούστε με προσοχή τις απαντήσεις του. Χρησιμοποιείστε τη γλώσσα του σώματος για να δείξετε την προσοχή σας (πχ. αφήνοντας κάτω το κινητό σας τηλέφωνο). Για όσο διάστημα ακούτε με προσοχή τις απαντήσεις του, σκεφθείτε πως θα μπορέσετε να ανακατευθύνετε την προσοχή του σε κάτι άλλο.
- Να το ανακατευθύνετε με εποικοδομητικό τρόπο: Προσπαθήστε να το ανακατευθύνετε όσο πιο γρήγορα γίνεται, με μια στοργική φωνή. Αναρωτηθείτε, “Γιατί το παιδί μου δεν συμπεριφέρεται καλά;”, “Τι χρειάζεται πραγματικά;”. Οι επιθετικές συμπεριφορές συνήθως απαιτούν σωματικό αποπροσανατολισμό . Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί σας αρπάζει παιχνίδια ή ουρλιάζει ,μπορεί να χρειάζεται να κάνει ποδηλασία για λίγη ώρα, έξω από το σπίτι του για να ξεδώσει. Όταν ένα παιδί πέφτει κάτω στο πάτωμα και κλαψουρίζει, μπορεί να έχει ανάγκη να το προσέξετε για λίγο και να ασχοληθεί με μια ήσυχη δραστηριότητα— Δοκιμάστε να του διαβάσετε ένα βιβλίο.
Να χαϊδεύετε το ηλικίας 3 ετών παιδί σας, πολλές φορές την ημέρα: Τα περισσότερα παιδιά ηλικίας 3 ετών χρειάζονται πολλά αγκαλιές, ακόμη και όταν δεν είστε διαθέσιμοι. Να είστε προετοιμασμένοι ότι θα πρέπει να αφήνετε κατά μέρος τη δουλειά σας και να αγκαλιάζετε το παιδί σας πολλές φορές την ημέρα. Να μην ξεχνάτε να του λέτε πραγματικά “Σε αγαπώ” και ιδίως όταν το 3χρονο παιδί σας δεν συμπεριφέρεται σωστά.
- Να προβλέπετε τις επαναλαμβανόμενες παραβάσεις: Τα παιδιά όπως εξάλλου και οι μεγάλοι έχουν συγκεκριμένες μορφές κακής συμπεριφοράς. Έχουν τη τάση να διαπράττουν επανειλημμένως τα ίδια λανθασμένα πράγματα. Καυγαδίζετε μαζί του κάθε πρωί, για τα ρούχα που πρέπει να φορέσει, ή προσπαθείτε με δυσκολία να το κρατήσετε δεμένο στο κάθισμα του μέσα στο αυτοκίνητο;. Γνωρίστε τα επαναλαμβανόμενα παραπτώματα του παιδιού σας . Φροντίστε να παρέμβετε εγκαίρως, και ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει τις σωστές επιλογές. Για παράδειγμα, ας υποτεθεί ότι ένα 3χρονο παιδί αρνείται πεισματικά να παραμείνει δεμένο στο κάθισμά του μέσα στο αυτοκίνητο, επειδή γνωρίζει ότι με αυτό τον τρόπο μπορεί να έχει υπό τον έλεγχό του όλη την οικογένεια – το αυτοκίνητο δεν θα μπορούσε να κινηθεί μέχρις ότου δεχτεί να παραμείνει δεμένο στο κάθισμά του. Και όσο περισσότερο αρνείται να δεθεί τόσο μεγαλύτερο εκνευρισμό προκαλεί στα μεγαλύτερα αδέλφια του. Και αυτό το κάνει να νοιώθει ισχυρό. Μια μέρα στο αυτοκίνητο ο πατέρας πρότεινε: ’’Αν ο καθένας σας πει στο άτακτο αδελφάκι “Σε αγαπάμε” τρεις φορές, μπορώ να σε δέσω μέσα στο κάθισμά σου;”. Το παιδί με την άρνηση να δεθεί απάντησε “Εντάξει, αλλά πρέπει να το πούμε πέντε φορές” Το κάνανε και όλοι ξέσπασαν σε γέλια. Έτσι παραχωρώντας στο άτακτο παιδί το δικαίωμα του ελέγχου ενός ασήμαντου ζητήματος, κερδήθηκε ο έλεγχος όλης της κατάστασης.
- Οι προσδοκίες σας να είναι σαφείς: Γράψτε ένα κατάλογο με τους κανόνες της οικογένειας. Για τα παιδιά ηλικίας 3 ετών ο κατάλογος θα πρέπει να είναι βραχύς και απλός. Για παράδειγμα, 1) Να χρησιμοποιείτε τρυφερές και ήρεμες φωνές , 2)Να υπακούετε στη μαμά και στο μπαμπά και 3)Να μην χτυπάτε τους άλλους ανθρώπους. Να συζητάτε με το παιδί σας και να του υπενθυμίζετε τους κανόνες καθημερινά. Να το επαινείτε για τις επιτυχίες του στο δείπνο και την ώρα του ύπνου του.
- Να του μαθαίνετε την υπακοή: Τα παιδιά δεν γεννιούνται υπάκουα. Πρέπει να τους διδάξετε την υπακοή. Τα ηλικίας 3 ετών παιδιά από την φύση τους επιδιώκουν την αυτονομία και αντιμάχονται την υπακοή. Το μυστικό είναι να μάθετε τα παιδιά να αποδέχονται και να θέλουν να είναι υπάκουα, και ότι θα πάρουν πολλούς επαίνους και θετική επιβράβευση, όταν κάνουν αυτό που τους λέτε. Για να κάνετε πρακτική εξάσκηση στην υπακοή, παίξτε μαζί με το παιδί σας το παιχνίδι “Ο Simon Διατάζει”, παραλλάσσοντας το στο “Η Μαμά Διατάζει” ή στο “Ο Μπαμπάς Διατάζει’’. Αρχίστε με τα τυπικά πράγματα του παιχνιδιού, όπως: “πιάσε το κεφάλι σου και παίξε παλαμάκια”, και μετά προχωρήστε στην μετάβαση σε μια διαταγή ουσιαστικής υπακοής (πχ. “βάλε τα παιχνίδια σου στη θέση σου’’).
- Να επαινείτε την προσπάθεια, και όχι το αποτέλεσμα: Προσπαθήστε να δίνετε στο παιδί σας δέκα φορές περισσότερους επαίνους για κάθε φορά που το διορθώνεις, αλλά να το επαινείτε με τον σωστό τρόπο. Να επαινείτε την προσπάθεια, και όχι την οποιαδήποτε έκβαση της. Ο υπερβολικός έπαινος μπορεί να έχει στη πραγματικότητα ένα αντίθετο αποτέλεσμα στην επιτυχία των παιδιών – μπορεί να τοποθετήσει τον πήχυ πολύ υψηλά και να τα οδηγήσει στον φόβο της αποτυχίας. Το περιοδικό New York Times έχει μια εξαιρετική περίληψη της ενδιαφέρουσας έρευνας που βρίσκεται πίσω από αυτό το παράδοξο και αντιφατικό αποτέλεσμα του υπερβολικού επαίνου.
- Δημιουργήστε ένα διάγραμμα καταγραφής της συμπεριφοράς με αυτοκόλλητα: Τα αυτοκόλλητα δεν θα έχουν ποτέ τόση ισχύ και επιρροή όσο έχουν στο ηλικίας 3 ετών παιδί. Απολαύστε το. Φτιάξτε έ να διάγραμμα και αρχίστε να κολλάτε τα αυτοκόλλητα τις ημέρες που το 3χρονο παιδί σας παραμένει στο κρεβάτι του, δεν λερώνει τα εσώρουχα του όλη την ημέρα κλπ.
- Να είστε συνεπείς και σταθεροί: Η συνέπεια δεν σημαίνει αυστηρές τιμωρίες ή δυνατές φωνές. Σημαίνει την σταθερή – με τον ίδιο τρόπο – διαχείριση των ίδιων προβλημάτων συμπεριφοράς. Αν, για παράδειγμα, θεωρείτε ότι είναι ανεπίτρεπτο να αφήνετε τα παπούτσια σας κάτω στο πάτωμα την Δευτέρα, δεν μπορείτε να τα μαζεύετε για το παιδί σας την Τρίτη. Αυτό ασφαλώς και δεν σημαίνει ότι το το 3χρονο παιδί σας χρειάζεται να υποστεί το “λεκτικό σας μαστίγωμα”.
- Ακολουθήστε τους ίδιους κανόνες με τα άλλα άτομα που φροντίζουν το παιδί: Ποια θετικά ανταποδοτικά συστήματα εφαρμόζονται στον βρεφονηπιακό σταθμό του παιδιού σας; Τι γίνεται με το σπίτι της γιαγιάς; Αν αυτά τα συστήματα αποδίδουν, εφαρμόστε τα και στο σπίτι σας. Οι κανόνες που εφαρμόζονται στο σχολείο θα πρέπει, κατά το δυνατόν, να είναι ίδιοι και στο σπίτι.
Όταν όλα τα άλλα αποτύχουν, καταφύγετε στην τεχνική πειθαρχίας του διαλείμματος – time out : Να μη θυμώνετε, απλά ζητήστε από το μικρό σας “επαναστάτη” να πάει για διάλειμμα – time out- . Πιάστε το και σηκώστε το όταν δεν πηγαίνει από μόνο του. Βεβαιωθείτε ότι έχετε καθορίσει εκ των προτέρων τον τόπο του τάιμ- άουτ. Δώστε στο παιδί σας ένα λεπτό διαλείμματος για το κάθε ηλικιακό του έτος, ή πέστε του ότι θα πρέπει να παραμείνει εκεί έως ότου σταματήσει να κλαίει και να μπορέσει να ηρεμήσει. Όταν το παιδί σας κλωτσάει και ουρλιάζει, όταν το πηγαίνετε για τάιμ- άουτ, πέστε του απλά ότι το αγαπάτε. Αντισταθείτε στο πειρασμό να συζητήσετε μαζί του την αιτία που σας οδήγησε σε αυτό το πειθαρχικό μέτρο. Είναι 3χρονο και δεν πρόκειται να καταλάβει.
- Φροντίστε τον εαυτό σας: Ζητήστε βοήθεια. Συζητήστε για την βοήθεια που χρειάζεστε για συγκεκριμένες καταστάσεις. Κάντε ένα διάλειμμα. Θυμηθείτε ότι η ώρα που το παιδί σας θα γίνει 4 ετών πλησιάζει. Ας ελπίσετε ότι η συμπεριφορά του τετράχρονου παιδιού σας θα αλλάξει προς το καλύτερο