Επικοινωνία και Γλώσσα: Η Ομιλία


	Ένα Μοναδικό Παιδί Παρατηρώντας το τι μαθαίνει ένα παιδί	Οι Θετικές Σχέσεις Τι μπορούν να κάνουν οι ενήλικες	Τα Ενισχυτικά Περιβάλλοντα Τι μπορούν να παρέχουν οι ενήλικες
Γέννηση- 11 μηνών	Επικοινωνεί τις ανάγκες και τα συναισθήματά του με ποικίλους τρόπους, όπως είναι: το κλάμα, το γουργούρισμα, το μπαμπάλισμα και τη στριγκλιά. Πραγματοποιεί δικούς του θορύβους για να ανταποκριθεί όταν του μιλούν τα γνωστά του άτομα. Σηκώνει τα χέρια του προσμένοντας ότι θα το σηκώσουν. Εξασκείται και αναπτύσσει σταδιακά ήχους ομιλίας (μπαμπάλισμα), για να επικοινωνήσει με τους μεγάλους λέει “μπα-μπα”, “ντα-ντα” κ.ά.	Να φροντίζουν να μαθαίνουν από τους γονείς το πώς θα ήθελαν να επικοινωνούν με το μωρό τους, σημειώνοντας ειδικά τη γλώσσα της προτίμησής τους. Να βεβαιώνονται ότι οι γονείς αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα που έχει το να επιδιώκουν, σε κάθε ευκαιρία, να μιλούν στο μωρό τους. Να ενθαρρύνουν τους ήχους και το μπαμπάλισμα του μωρού τους, αντιγράφοντας τους θορύβους του, σε μια συνομιλία με την εναλλαγή της σειράς των συνομιλητών Να επικοινωνούν με τους γονείς για να ανταλλάσσουν και να επικαιροποιούν τις πληροφορίες που αφορούν τις προσωπικές λέξεις του μωρού τους.	Να μαθαίνουν και να χρησιμοποιούν βασικές λέξεις από τις μητρικές γλώσσες των μωρών. Να παρέχουν κασέτες και μαγνητόφωνα, έτσι ώστε να μπορούν οι γονείς να μαγνητοφωνούν γνωστούς ηρεμιστικούς ήχους, όπως είναι τα νανουρίσματα από τις μητρικές γλώσσες. Να τις χρησιμοποιούν για να βοηθούν τα παιδιά να ηρεμούν, όταν αυτά είναι κουρασμένα ή ανήσυχα.
8-20 μηνών	Χρησιμοποιεί θορύβους που σχετίζονται με το παιχνίδι του (π.χ. “γκρουυυ” ή “βουυυ” για το αυτοκινητάκι του). Χρησιμοποιεί απλές λέξεις. Μιμείται συχνά λέξεις και ήχους. Απολαμβάνει το μπαμπάλισμα και συνεχίζει να δοκιμάζει ήχους και λέξεις, προκειμένου να επικοινωνήσει ένα μεγάλο εύρος από τους σκοπούς του (π.χ. αρκούδος, “πιο πολύ”, “όχι”, “για σου”). Χρησιμοποιεί το βλέμμα για να ζητήσει κάτι και για να μοιραστεί ένα ενδιαφέρον. Δημιουργεί προσωπικές λέξεις καθώς αρχίζει να αναπτύσσει τη γλώσσα του.	Να προσπαθούν να “συντονίζονται” με τα διαφορετικά μηνύματα που προσπαθούν να τους μεταφέρουν τα μωρά τους. Να μοιράζονται τη χαρά της ανακάλυψης και να εκτιμούν την αξία των προσπαθειών των μωρού να τα καταφέρουν να κατανοήσουν τις λέξεις (πχ. Όταν στο άκουσμα της λέξης “μπαμπά” σηκώνει μια κούκλα). Όταν τα μωρά προσπαθούν να πουν μια λέξη να την επαναλαμβάνουν έτσι ώστε αυτά να μπορέσουν να ακούσουν τη σωστή ονομασία του αντικειμένου. Να μάθουν από τους γονείς τους χαιρετισμούς που μιλιούνται στα Ελληνικά και σε άλλες γλώσσες και να τις χρησιμοποιούν κατάλληλα. Να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν το ίδιο όλες τις διαλέκτους που μιλιούνται και γράφονται από τους γονείς, το προσωπικό και τα παιδιά.	Να εξακριβώνουν από τους γονείς τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους, και οι οποίες είναι σημαντικές για αυτά όπως πχ. είναι το “μαμ” και *το “άτα”* για να υποδηλώσουν αντίστοιχα το φαγητό και τη βόλτα τους. Να εξηγούν στους γονείς ότι οι ισχυρές βάσεις σε μια μητρική γλώσσα ενισχύουν την ανάπτυξη και της Ελληνικής διαλέκτου.**
16-26 μηνών	Αντιγράφει γνωστές εκφράσεις (π.χ. “Αγάπη μου”, “Έφυγαν όλοι” κ.ά). Αρχίζει να βάζει δύο λέξεις μαζί (π.χ. “Θέλω μπάλα”, “περισσότερο χυμό”). Χρησιμοποιεί διαφορετικούς γραμματικούς τύπους λέξεων (ουσιαστικά , ρήματα, επίθετα, π.χ. “μπανάνα”, “πηγαίνω”, “κοιμάμαι”, “ζεστό”). Αρχίζει να κάνει απλές ερωτήσεις. Αρχίζει να μιλάει για άτομα και για αντικείμενα που δεν είναι παρόντα.	Να ενισχύουν το λεξιλόγιό των παιδιών, χρησιμοποιώντας τη στρατηγική των επιλογών (πχ. “μήλο” ή “μανταρίνι;”) Να υποδεικνύουν την ανάπτυξη των προτάσεων, με το να επαναλαμβάνουν αυτό που λέει το παιδί και ταυτόχρονα να προσθέτουν και μια δική τους λέξη (πχ. Όταν το παιδί αναφέρει “αυτοκίνητο” να του πείτε “το αυτοκίνητο της μαμάς” ή “το μπλε αυτοκίνητο” Να δείχνουν στα παιδιά το πώς να προφέρουν ή να χρησιμοποιούν τις λέξεις με το να ανταποκρίνονται και να επαναλαμβάνουν με το σωστό τρόπο αυτό που λένε, δίχως όμως να τους αναφέρουν ότι το είπαν λάθος. Να αποδέχονται και να επιδοκιμάζουν τις λέξεις και τις φράσεις από τις μητρικές τους διαλέκτους, λέγοντας εναλλακτικές λέξεις στα Αγγλικά και να ενθαρρύνουν τη χρησιμοποίησή τους. Να ενθαρρύνουν τους γονείς των οποίων τα παιδιά μαθαίνουν άλλη γλώσσα, να συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα στο σπίτι τους. Να βοηθούν τα παιδιά να χρησιμοποιούν μια ποικιλία από τρόπους επικοινωνίας, όπως π.χ των τραγουδιών	Να αφήνουν κάποιο χρόνο στα παιδιά τους ώστε να προηγούνται και να κατευθύνουν αυτά τη συζήτηση και να χαίρονται μαζί την ώρα που αναπτύσσουν το λεξιλόγιο τους. Να οργανώνουν να καθοδηγούν τη συζήτηση και να σχολιάζουν κάποιες δραστηριότητες, προκειμένου να επισημάνουν ορισμένες λεξιλογικές και γλωσσολογικές δομές. (πχ. “εσείς *πιάσατε τη μπάλα”, “Εγώ έπιασα* *τη μπάλα”, “Η Ελένη έπιασε* *τη μπάλα”).* Να διαβάζουν φωναχτά στα παιδιά ιστορίες και παραμύθια με επαναλαμβανόμενες φράσεις και διαρθρώσεις, προκειμένου να βοηθούν τα παιδιά να αναπτύσσουν συγκεκριμένο λεξιλόγιο ή σωστές γλωσσικές δομές.
22-36 μηνών	Χρησιμοποιεί τη γλώσσα ως ένα ισχυρό μέσο διεύρυνσης των επαφών, και της ανταλλαγής των συναισθημάτων, των εμπειριών και των σκέψεών τους. Διατηρεί μια συνομιλία, αλλά μεταπηδά από το ένα θέμα στο άλλο. Μαθαίνει νέες λέξεις πολύ γρήγορα και τις χρησιμοποιεί για την επικοινωνία του. Χρησιμοποιεί κινήσεις του σώματος, μερικές φορές με λίγα λόγια (π.χ. πλησιάζοντας ένα παιχνίδι , λέγοντας “Θα το πάρω”). Χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους ερωτήσεων (π.χ. τί, πού, ποιός). Χρησιμοποιεί απλές προτάσεις (π.χ. “Η Μαμά πηγαίνει στη δουλειά”). Αρχίζει να χρησιμοποιεί καταλήξεις λέξεων (πηγαίνοντας, γάτες)	Να περιμένουν και να αφήνουν ένα επαρκές χρονικό περιθώριο για να ξεκινήσουν τα παιδιά τη συζήτηση. Να αφήνουν το παιδί να προηγείται προκειμένου να μπορέσει να μιλήσει για αυτό που το ενδιαφέρει ή το απασχολεί. Να παραχωρούν στο παιδί “χρόνο για περισυλλογή” και σκέψη. Να το περιμένουν να σκεφτεί το τι θέλει να πει και να διατυπώσει με λέξεις τις σκέψεις του, χωρίς να παρεμβαίνουν και να το διακόπτουν πρόωρα. Για τα παιδιά που χρησιμοποιούν τα Αγγλικά ως πρόσθετη γλώσσα, να εκτιμούν τους μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας τους, καθώς και εκείνους που παρέχονται με τις μητρικές τους γλώσσες. Να προσθέτουν τις δικές τους λέξεις σε αυτά που λένε τα παιδιά ( πχ. όταν το παιδί αναφέρει “Χτενίζω *την κουκλίτσα”* εσείς να λέτε “Ναι, *η Λούση χτενίζει τα μαλλιά της κουκλίτσας”).* Να μιλούν με το παιδί τους και να κάνουν συνδέσεις μεταξύ της γλώσσας του σώματος του** και των λέξεων (π.χ, “Το πρόσωπό *σου φαίνεται θυμωμένο. Υπάρχει κάτι που* *σε έχει αναστατώσει;”).* Να εισάγουν καινούριες λέξεις στο πλαίσιο του παιχνιδιού και των δραστηριοτήτων του παιδιού. Να λένε πολλές προτάσεις και λιγότερες ερωτήσεις. Και όταν του απευθύνουν μια ερώτηση, να τη κάνουν με ανοικτό τρόπο, ώστε να επιδέχεται πολλές πιθανές απαντήσεις. Να δείχνουν ενδιαφέρον για τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά, προκειμένου να επικοινωνήσουν και να περιγράψουν τις εμπειρίες τους. Να βοηθούν τα παιδιά να επεκτείνουν τη γλώσσα τους, εισάγοντας και ενισχύοντας τη χρησιμοποίηση περισσότερο σύνθετων προτάσεων.	Να αναρτούν, ή να προβάλουν σε οθόνη εικόνες ή φωτογραφίες που εμφανίζουν γνωστά γεγονότα, αντικείμενα και δραστηριότητες και να τα συζητούν και να τα σχολιάζουν μαζί με τα παιδιά. Να παρέχουν δραστηριότητες οι οποίες να βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν να διακρίνουν τις διαφορές στους ήχους, τις διατάξεις των λέξεων, και τους ρυθμούς. Να ενθαρρύνουν τη σωστή χρησιμοποίηση της γλώσσας λέγοντας επαναλαμβανόμενες ιστορίες, και παίζοντας παιχνίδια τα οποία να περιλαμβάνουν επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων. Να παρέχουν τις κατάλληλες ευκαιρίες στα παιδιά, των οποίων η γλώσσα είναι διαφορετική από την Ελληνική, να μιλούν και τη δική τους γλώσσα. Να βοηθούν τα παιδιά να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους, μέσω της αύξησης του φάσματος των εμπειριών τους. Να είναι βέβαιοι ότι όλοι οι ιατροί του περιβάλλοντος χρησιμοποιούν τη σωστή γραμματική. Να προάγουν την ευχαρίστηση των παιδιών για το προφορικό και το γραπτό λόγο, προσφέροντάς τους ενδιαφέρουσες ιστορίες και συναρπαστικά παραμύθια.
30-50 μηνών	Αρχίζει να χρησιμοποιεί περισσότερο σύνθετες προτάσεις, προκειμένου να συνδέσει τις σκέψεις του (πχ, χρησιμοποιώντας το *“επειδή”).* *Μπορεί να επαναλάβει ένα απλό συμβάν που συνέβη κατά το παρελθόν (π.χ. “Όταν έπεσα τραυμάτισα το δάχτυλό* μου”). Χρησιμοποιεί την ομιλία για να συνδέει ιδέες, να εξηγεί το τι συμβαίνει και το τι προβλέπει ότι μπορεί να συμβεί μετά, να ανακαλεί στη μνήμη του και να ξαναζεί παλιές εμπειρίες. Ρωτάει να μάθει γιατί** συμβαίνουν ορισμένα πράγματα και δίνει εξηγήσεις (π.χ. ρωτάει χρησιμοποιώντας το ποιός, τί, πότε, πώς). Χρησιμοποιεί μια σειρά από γραμματικούς χρόνους (πχ. Παίζω, *παίζοντας, θα παίξω, έπαιξα).* Χρησιμοποιεί τον τονισμό, το ρυθμό και τη διατύπωση για να κάνει μια έννοια σαφέστερη για τους άλλους. Χρησιμοποιεί λεξιλόγιο το οποίο είναι επικεντρωμένο σε αντικείμενα και πρόσωπα που έχουν ξεχωριστή σπουδαιότητα για αυτό. Εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του το οποίο αντικατοπτρίζει και εκφράζει το φάσμα των εμπειριών του. Χρησιμοποιεί την ομιλία για να προσποιηθεί ότι ορισμένα αντικείμενα αντιπροσωπεύουν κάτι το διαφορετικό στο παιχνίδι του (πχ. “Αυτό το κουτί *είναι το κάστρο μου”).*
40-60+ μηνών	Επεκτείνει το λεξιλόγιό του ιδιαίτερα αναφορικά με την ομαδοποίηση και την ονοματολογία των λέξεων. Διερευνά τη σημασία και τον ήχο των νέων λέξεων. Χρησιμοποιεί τη γλώσσα προκειμένου να φανταστεί και να δημιουργήσει υποκριτικούς ρόλους και να βιώσει εμπειρίες σε καταστάσεις παιχνιδιού. Συνδέει και συσχετίζει δηλώσεις και παραμένει προσκολλημένο σε ένα κύριο θέμα ή ένα σκοπό. Χρησιμοποιεί το λόγο για να οργανώσει να βάλει σε λογική σειρά και να αποσαφηνίσει τις σκέψεις, τις ιδέες, τα συναισθήματά του και τα περιστατικά. Εισάγει στο παιχνίδι του μια εξιστόρηση ή μια αφήγηση. Ο Στόχος της Πρώιμης Μάθησης: Να εκφράζονται τα παιδιά με αποτελεσματικό τρόπο, δείχνοντας ότι έχουν επίγνωση των αναγκών των συνομιλητών τους. Να χρησιμοποιούν σωστά το παρελθόντα, το παρόντα και το μέλλοντα χρόνο, όταν συζητούν για γεγονότα που συνέβησαν ή πρόκειται να συμβούν στο μέλλον. Αναπτύσσουν το δικό τους αφηγηματικό και επεξηγηματικό λόγο συνδέοντας ιδέες ή γεγονότα.	Να υποστηρίζουν την αυξανόμενη ικανότητα των παιδιών να εκφράζουν με λόγια ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων και να μιλούν για τις εμπειρίες τους. Να ενθαρρύνουν το διάλογο με τους άλλους και να τα συμβουλεύουν να δείχνουν ότι σέβονται και τηρούν τα κοινωνικά και πολιτισμικά τους πρότυπα, να αποδέχονται τη σειρά προτεραιότητας και να μην παρεμβαίνουν αλλά να περιμένουν πρώτα να σταματήσει να μιλάει ο συνομιλητής τους, να ακούν με προσοχή τους άλλους, και να χρησιμοποιούν *εκφράσεις του τύπου: “Παρακαλώ” ,* “Σας ευχαριστώ”, “Μπορώ να….”. Την ίδια στιγμή, να ανταποκρίνονται με ευαισθησία στα κοινωνικά πρότυπα που ακολουθούνται στα σπίτια των παιδιών. Να δείχνουν στα παιδιά το πώς θα πρέπει να χρησιμοποιούν τη γλώσσα όταν κάνουν διαπραγμάτευση, χρησιμοποιώντας τις φράσεις: “Μπορώ….;”, Επιτρέπεται..;”, “Θα ήταν σωστό..;”, “Νομίζω ότι ..”, “Θα μπορούσατε;..” στην επικοινωνία τους με τους άλλους. Να υποδεικνύουν με το προσωπικό τους παράδειγμα τα κατάλληλα λόγια για τα διαφορετικά ακροατήρια (πχ. σε ένα επισκέπτη). Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να προβλέπουν πιθανές καταλήξεις σε ιστορίες και γεγονότα. Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να πειραματίζονται στη χρησιμοποίηση λέξεων και ήχων. (πχ. με ανόητες ομοιοκαταληξίες). Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να δημιουργούν αφηγήσεις κατά διάρκεια του** παιχνιδιού τους, χρησιμοποιώντας λέξεις όπως είναι: “πρώτα”, “τελευταία’’, “επόμενο”, “**πριν”, “μετά”, “όλοι”, “οι περισσότεροι”, “λίγοι”, “μερικοί”, “κάθε”). Να τα παροτρύνουν να χρησιμοποιούν λογοπαίγνια, όπως είναι η ιστορία με τις τρείς αρκούδες και τραγούδια που συνοδεύονται από δράση και απαιτούν τονισμό. Να εκτιμούν και να υπολογίζουν τις συμβολές των παιδιών και να τις χρησιμοποιούν για να ενημερώνονται και για να διαμορφώσουν την κατεύθυνση των συζητήσεων.**	Να δίνουν στα παιδιά το κατάλληλο χρονικό περιθώριο να αρχίζουν να αναφέρονται στις μεταξύ τους κοινές εμπειρίες και να συζητούν μεταξύ τους. Να δίνουν στα παιδιά τον απαραίτητο χρόνο, προκειμένου να σκεφτούν και να αποφασίσουν το τι και το πως θέλουν να πουν κάτι. Να στήνουν συνεργατικές – μεταξύ των παιδιών – εργασίες. (πχ. κατασκευές, παρασκευή φαγητών, η επινόηση και αφήγηση ιστοριών μέσω του παιχνιδιού). Να βοηθούν τα παιδιά να μιλούν και να σχεδιάζουν το πώς θα αρχίσουν το παιχνίδι τους, ποιο ρόλο θα παίξει το καθένα και το τι υλικά θα χρειαστούν. Να αποφασίζουν για το βασικό λεξιλόγιο που συνδέεται με τις δραστηριότητες του περιβάλλοντος, και να διασφαλίσουν ότι όλο το προσωπικό υποδεικνύει τη χρήση του στο πλαίσιο διαφόρων καταστάσεων. Να παρέχουν στα παιδιά τις ευκαιρίες να μιλούν και να συζητούν για ένα ευρύ φάσμα στόχων πχ. να παρουσιάζουν ιδέες στους άλλους που αναφέρονται σε χαρακτηρισμούς, σε εξηγήσεις, σε οδηγίες, δικαιολογίες, και επίσης να συζητούν και να σχεδιάζουν ατομικές ή κοινές δραστηριότητες. Να παρέχουν στα παιδιά ευκαιρίες να συμμετέχουν σε ένα μεστού νοήματος λόγο, και σε ακροαματικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορούν να πάρουν κάποιες μινιατούρες που έφτιαξαν για να τις δείξουν στα παιδιά μιας άλλης ομάδας ή τάξης και να τους εξηγήσουν πως τις κατασκεύασαν.

Ένα Μοναδικό Παιδί

Παρατηρώντας το τι μαθαίνει ένα παιδί

Οι Θετικές Σχέσεις

Τι μπορούν να κάνουν οι ενήλικες

Τα Ενισχυτικά Περιβάλλοντα
Τι μπορούν να παρέχουν
οι ενήλικες

Γέννηση-

11 μηνών

Επικοινωνεί τις ανάγκες και τα συναισθήματά του με ποικίλους τρόπους, όπως είναι: το κλάμα, το γουργούρισμα, το μπαμπάλισμα και τη στριγκλιά.

Πραγματοποιεί δικούς του θορύβους για να ανταποκριθεί όταν του μιλούν τα γνωστά του άτομα.

Σηκώνει τα χέρια του προσμένοντας ότι θα το σηκώσουν.

Εξασκείται και αναπτύσσει σταδιακά ήχους ομιλίας (μπαμπάλισμα), για να επικοινωνήσει με τους μεγάλους λέει “μπα-μπα”, “ντα-ντα” κ.ά.

Να φροντίζουν να μαθαίνουν από τους γονείς το πώς θα ήθελαν να επικοινωνούν με το μωρό τους, σημειώνοντας ειδικά τη γλώσσα της προτίμησής τους.

Να βεβαιώνονται ότι οι γονείς αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα που έχει το να επιδιώκουν, σε κάθε ευκαιρία, να μιλούν στο μωρό τους.

Να ενθαρρύνουν τους ήχους και το μπαμπάλισμα του μωρού τους, αντιγράφοντας τους θορύβους του, σε μια συνομιλία με την εναλλαγή της σειράς των συνομιλητών

Να επικοινωνούν με τους γονείς για να ανταλλάσσουν και να επικαιροποιούν τις πληροφορίες που αφορούν τις προσωπικές λέξεις του μωρού τους.

Να μαθαίνουν και να χρησιμοποιούν βασικές λέξεις από τις μητρικές γλώσσες των μωρών.

Να παρέχουν κασέτες και μαγνητόφωνα, έτσι ώστε να μπορούν οι γονείς να μαγνητοφωνούν γνωστούς ηρεμιστικούς ήχους, όπως είναι τα νανουρίσματα από τις μητρικές γλώσσες. Να τις χρησιμοποιούν για να βοηθούν τα παιδιά να ηρεμούν, όταν αυτά είναι κουρασμένα ή ανήσυχα.

8-20 μηνών

Χρησιμοποιεί θορύβους που σχετίζονται με το παιχνίδι του (π.χ. “γκρουυυ” ή “βουυυ” για το αυτοκινητάκι του).

Χρησιμοποιεί απλές λέξεις.

Μιμείται συχνά λέξεις και ήχους.

Απολαμβάνει το μπαμπάλισμα και συνεχίζει να δοκιμάζει ήχους και λέξεις, προκειμένου να επικοινωνήσει ένα μεγάλο εύρος από τους σκοπούς του (π.χ. αρκούδος, “πιο πολύ”, “όχι”, “για σου”).

Χρησιμοποιεί το βλέμμα για να ζητήσει κάτι και για να μοιραστεί ένα ενδιαφέρον.

Δημιουργεί προσωπικές λέξεις καθώς αρχίζει να αναπτύσσει τη γλώσσα του.

Να προσπαθούν να “συντονίζονται” με τα διαφορετικά μηνύματα που προσπαθούν να τους μεταφέρουν τα μωρά τους.

Να μοιράζονται τη χαρά της ανακάλυψης και να εκτιμούν την αξία των προσπαθειών των μωρού να τα καταφέρουν να κατανοήσουν τις λέξεις (πχ. Όταν στο άκουσμα της λέξης “μπαμπά” σηκώνει μια κούκλα).

Όταν τα μωρά προσπαθούν να πουν μια λέξη να την επαναλαμβάνουν έτσι ώστε αυτά να μπορέσουν να ακούσουν τη σωστή ονομασία του αντικειμένου.

Να μάθουν από τους γονείς τους χαιρετισμούς που μιλιούνται στα Ελληνικά και σε άλλες γλώσσες και να τις χρησιμοποιούν κατάλληλα.

Να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν το ίδιο όλες τις διαλέκτους που μιλιούνται και γράφονται από τους γονείς, το προσωπικό και τα παιδιά.

Να εξακριβώνουν από τους γονείς τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους, και οι οποίες είναι σημαντικές για αυτά όπως πχ. είναι το “μαμ” και το “άτα” για να υποδηλώσουν αντίστοιχα το φαγητό και τη βόλτα τους.

Να εξηγούν στους γονείς ότι οι ισχυρές βάσεις σε μια μητρική γλώσσα ενισχύουν την ανάπτυξη και της Ελληνικής διαλέκτου.

16-26 μηνών

Αντιγράφει γνωστές εκφράσεις (π.χ. “Αγάπη μου”, “Έφυγαν όλοι” κ.ά).

Αρχίζει να βάζει δύο λέξεις μαζί (π.χ. “Θέλω μπάλα”, “περισσότερο χυμό”).

Χρησιμοποιεί διαφορετικούς γραμματικούς τύπους λέξεων (ουσιαστικά , ρήματα, επίθετα, π.χ. “μπανάνα”, “πηγαίνω”, “κοιμάμαι”, “ζεστό”).

Αρχίζει να κάνει απλές ερωτήσεις.

Αρχίζει να μιλάει για άτομα και για αντικείμενα που δεν είναι παρόντα.

Να ενισχύουν το λεξιλόγιό των παιδιών, χρησιμοποιώντας τη στρατηγική των επιλογών (πχ. “μήλο” ή “μανταρίνι;”)

Να υποδεικνύουν την ανάπτυξη των προτάσεων, με το να επαναλαμβάνουν αυτό που λέει το παιδί και ταυτόχρονα να προσθέτουν και μια δική τους λέξη (πχ. Όταν το παιδί αναφέρει “αυτοκίνητο” να του πείτε “το αυτοκίνητο της μαμάς” ή “το μπλε αυτοκίνητο”

Να δείχνουν στα παιδιά το πώς να προφέρουν ή να χρησιμοποιούν τις λέξεις με το να ανταποκρίνονται και να επαναλαμβάνουν με το σωστό τρόπο αυτό που λένε, δίχως όμως να τους αναφέρουν ότι το είπαν λάθος.

Να αποδέχονται και να επιδοκιμάζουν τις λέξεις και τις φράσεις από τις μητρικές τους διαλέκτους, λέγοντας εναλλακτικές λέξεις στα Αγγλικά και να ενθαρρύνουν τη χρησιμοποίησή τους.

Να ενθαρρύνουν τους γονείς των οποίων τα παιδιά μαθαίνουν άλλη γλώσσα, να συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα στο σπίτι τους.

Να βοηθούν τα παιδιά να χρησιμοποιούν μια ποικιλία από τρόπους επικοινωνίας, όπως π.χ των τραγουδιών

Να αφήνουν κάποιο χρόνο στα παιδιά τους ώστε να προηγούνται και να κατευθύνουν αυτά τη συζήτηση και να χαίρονται μαζί την ώρα που αναπτύσσουν το λεξιλόγιο τους.

Να οργανώνουν να καθοδηγούν τη συζήτηση και να σχολιάζουν κάποιες δραστηριότητες, προκειμένου να επισημάνουν ορισμένες λεξιλογικές και γλωσσολογικές δομές. (πχ. “εσείς πιάσατε τη μπάλα”, “Εγώ έπιασα τη μπάλα”, “Η Ελένη έπιασε τη μπάλα”).

Να διαβάζουν φωναχτά στα παιδιά ιστορίες και παραμύθια με επαναλαμβανόμενες φράσεις και διαρθρώσεις, προκειμένου να βοηθούν τα παιδιά να αναπτύσσουν συγκεκριμένο λεξιλόγιο ή σωστές γλωσσικές δομές.

22-36 μηνών

Χρησιμοποιεί τη γλώσσα ως ένα ισχυρό μέσο διεύρυνσης των επαφών, και της ανταλλαγής των συναισθημάτων, των εμπειριών και των σκέψεών τους.

Διατηρεί μια συνομιλία, αλλά μεταπηδά από το ένα θέμα στο άλλο.

Μαθαίνει νέες λέξεις πολύ γρήγορα και τις χρησιμοποιεί για την επικοινωνία του.

Χρησιμοποιεί κινήσεις του σώματος, μερικές φορές με λίγα λόγια (π.χ. πλησιάζοντας ένα παιχνίδι , λέγοντας “Θα το πάρω”).

Χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους ερωτήσεων (π.χ. τί, πού, ποιός).

Χρησιμοποιεί απλές προτάσεις (π.χ. “Η Μαμά πηγαίνει στη δουλειά”).

Αρχίζει να χρησιμοποιεί καταλήξεις λέξεων (πηγαίνοντας, γάτες)

Να περιμένουν και να αφήνουν ένα επαρκές χρονικό περιθώριο για να ξεκινήσουν τα παιδιά τη συζήτηση.

Να αφήνουν το παιδί να προηγείται προκειμένου να μπορέσει να μιλήσει για αυτό που το ενδιαφέρει ή το απασχολεί.

Να παραχωρούν στο παιδί “χρόνο για περισυλλογή” και σκέψη. Να το περιμένουν να σκεφτεί το τι θέλει να πει και να διατυπώσει με λέξεις τις σκέψεις του, χωρίς να παρεμβαίνουν και να το διακόπτουν πρόωρα.

Για τα παιδιά που χρησιμοποιούν τα Αγγλικά ως πρόσθετη γλώσσα, να εκτιμούν τους μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας τους, καθώς και εκείνους που παρέχονται με τις μητρικές τους γλώσσες.

Να προσθέτουν τις δικές τους λέξεις σε αυτά που λένε τα παιδιά ( πχ. όταν το παιδί αναφέρει “Χτενίζω την κουκλίτσα” εσείς να λέτε “Ναι, η Λούση χτενίζει τα μαλλιά της κουκλίτσας”).

Να μιλούν με το παιδί τους και να κάνουν συνδέσεις μεταξύ της γλώσσας του σώματος του και των λέξεων (π.χ, “Το πρόσωπό σου φαίνεται θυμωμένο. Υπάρχει κάτι που σε έχει αναστατώσει;”).

Να εισάγουν καινούριες λέξεις στο πλαίσιο του παιχνιδιού και των δραστηριοτήτων του παιδιού.

Να λένε πολλές προτάσεις και λιγότερες ερωτήσεις. Και όταν του απευθύνουν μια ερώτηση, να τη κάνουν με ανοικτό τρόπο, ώστε να επιδέχεται πολλές πιθανές απαντήσεις.

Να δείχνουν ενδιαφέρον για τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά, προκειμένου να επικοινωνήσουν και να περιγράψουν τις εμπειρίες τους.

Να βοηθούν τα παιδιά να επεκτείνουν τη γλώσσα τους, εισάγοντας και ενισχύοντας τη χρησιμοποίηση περισσότερο σύνθετων προτάσεων.

Να αναρτούν, ή να προβάλουν σε οθόνη εικόνες ή φωτογραφίες που εμφανίζουν γνωστά γεγονότα, αντικείμενα και δραστηριότητες και να τα συζητούν και να τα σχολιάζουν μαζί με τα παιδιά.

Να παρέχουν δραστηριότητες οι οποίες να βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν να διακρίνουν τις διαφορές στους ήχους, τις διατάξεις των λέξεων, και τους ρυθμούς.

Να ενθαρρύνουν τη σωστή χρησιμοποίηση της γλώσσας λέγοντας επαναλαμβανόμενες ιστορίες, και παίζοντας παιχνίδια τα οποία να περιλαμβάνουν επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων.

Να παρέχουν τις κατάλληλες ευκαιρίες στα παιδιά, των οποίων η γλώσσα είναι διαφορετική από την Ελληνική, να μιλούν και τη δική τους γλώσσα.

Να βοηθούν τα παιδιά να διευρύνουν το λεξιλόγιό τους, μέσω της αύξησης του φάσματος των εμπειριών τους.

Να είναι βέβαιοι ότι όλοι οι ιατροί του περιβάλλοντος χρησιμοποιούν τη σωστή γραμματική.

Να προάγουν την ευχαρίστηση των παιδιών για το προφορικό και το γραπτό λόγο, προσφέροντάς τους ενδιαφέρουσες ιστορίες και συναρπαστικά παραμύθια.

30-50 μηνών

Αρχίζει να χρησιμοποιεί περισσότερο σύνθετες προτάσεις, προκειμένου να συνδέσει τις σκέψεις του (πχ, χρησιμοποιώντας το “επειδή”).

Μπορεί να επαναλάβει ένα απλό συμβάν που συνέβη κατά το παρελθόν (π.χ. “Όταν έπεσα τραυμάτισα το δάχτυλό μου”).

Χρησιμοποιεί την ομιλία για να συνδέει ιδέες, να εξηγεί το τι συμβαίνει και το τι προβλέπει ότι μπορεί να συμβεί μετά, να ανακαλεί στη μνήμη του και να ξαναζεί παλιές εμπειρίες.

Ρωτάει να μάθει γιατί συμβαίνουν ορισμένα πράγματα και δίνει εξηγήσεις (π.χ. ρωτάει χρησιμοποιώντας το ποιός, τί, πότε, πώς).

Χρησιμοποιεί μια σειρά από γραμματικούς χρόνους (πχ. Παίζω, παίζοντας, θα παίξω, έπαιξα).

Χρησιμοποιεί τον τονισμό, το ρυθμό και τη διατύπωση για να κάνει μια έννοια σαφέστερη για τους άλλους.

Χρησιμοποιεί λεξιλόγιο το οποίο είναι επικεντρωμένο σε αντικείμενα και πρόσωπα που έχουν ξεχωριστή σπουδαιότητα για αυτό.

Εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του το οποίο αντικατοπτρίζει και εκφράζει το φάσμα των εμπειριών του.

Χρησιμοποιεί την ομιλία για να προσποιηθεί ότι ορισμένα αντικείμενα αντιπροσωπεύουν κάτι το διαφορετικό στο παιχνίδι του (πχ. “Αυτό το κουτί είναι το κάστρο μου”).

40-60+ μηνών

Επεκτείνει το λεξιλόγιό του ιδιαίτερα αναφορικά με την ομαδοποίηση και την ονοματολογία των λέξεων. Διερευνά τη σημασία και τον ήχο των νέων λέξεων.

Χρησιμοποιεί τη γλώσσα προκειμένου να φανταστεί και να δημιουργήσει υποκριτικούς ρόλους και να βιώσει εμπειρίες σε καταστάσεις παιχνιδιού.

Συνδέει και συσχετίζει δηλώσεις και παραμένει προσκολλημένο σε ένα κύριο θέμα ή ένα σκοπό.

Χρησιμοποιεί το λόγο για να οργανώσει να βάλει σε λογική σειρά και να αποσαφηνίσει τις σκέψεις, τις ιδέες, τα συναισθήματά του και τα περιστατικά.

Εισάγει στο παιχνίδι του μια εξιστόρηση ή μια αφήγηση.

Ο Στόχος της Πρώιμης Μάθησης:

Να εκφράζονται τα παιδιά με αποτελεσματικό τρόπο, δείχνοντας ότι έχουν επίγνωση των αναγκών των συνομιλητών τους. Να χρησιμοποιούν σωστά το παρελθόντα, το παρόντα και το μέλλοντα χρόνο, όταν συζητούν για γεγονότα που συνέβησαν ή πρόκειται να συμβούν στο μέλλον. Αναπτύσσουν το δικό τους αφηγηματικό και επεξηγηματικό λόγο συνδέοντας ιδέες ή γεγονότα.

Να υποστηρίζουν την αυξανόμενη ικανότητα των παιδιών να εκφράζουν με λόγια ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων και να μιλούν για τις εμπειρίες τους.

Να ενθαρρύνουν το διάλογο με τους άλλους και να τα συμβουλεύουν να δείχνουν ότι σέβονται και τηρούν τα κοινωνικά και πολιτισμικά τους πρότυπα, να αποδέχονται τη σειρά προτεραιότητας και να μην παρεμβαίνουν αλλά να περιμένουν πρώτα να σταματήσει να μιλάει ο συνομιλητής τους, να ακούν με προσοχή τους άλλους, και να χρησιμοποιούν εκφράσεις του τύπου: “Παρακαλώ” , “Σας ευχαριστώ”, “Μπορώ να….”. Την ίδια στιγμή, να ανταποκρίνονται με ευαισθησία στα κοινωνικά πρότυπα που ακολουθούνται στα σπίτια των παιδιών.

Να δείχνουν στα παιδιά το πώς θα πρέπει να χρησιμοποιούν τη γλώσσα όταν κάνουν διαπραγμάτευση, χρησιμοποιώντας τις φράσεις: “Μπορώ….;”, Επιτρέπεται..;”, “Θα ήταν σωστό..;”, “Νομίζω ότι ..”, “Θα μπορούσατε;..” στην επικοινωνία τους με τους άλλους.

Να υποδεικνύουν με το προσωπικό τους παράδειγμα τα κατάλληλα λόγια για τα διαφορετικά ακροατήρια (πχ. σε ένα επισκέπτη).

Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να προβλέπουν πιθανές καταλήξεις σε ιστορίες και γεγονότα.

Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να πειραματίζονται στη χρησιμοποίηση λέξεων και ήχων. (πχ. με ανόητες ομοιοκαταληξίες).

Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να δημιουργούν αφηγήσεις κατά διάρκεια του παιχνιδιού τους, χρησιμοποιώντας λέξεις όπως είναι: “πρώτα”, “τελευταία’’, “επόμενο”, “πριν”, “μετά”, “όλοι”, “οι περισσότεροι”, “λίγοι”, “μερικοί”, “κάθε”).

Να τα παροτρύνουν να χρησιμοποιούν λογοπαίγνια, όπως είναι η ιστορία με τις τρείς αρκούδες και τραγούδια που συνοδεύονται από δράση και απαιτούν τονισμό.

Να εκτιμούν και να υπολογίζουν τις συμβολές των παιδιών και να τις χρησιμοποιούν για να ενημερώνονται και για να διαμορφώσουν την κατεύθυνση των συζητήσεων.

Να δίνουν στα παιδιά το κατάλληλο χρονικό περιθώριο να αρχίζουν να αναφέρονται στις μεταξύ τους κοινές εμπειρίες και να συζητούν μεταξύ τους.

Να δίνουν στα παιδιά τον απαραίτητο χρόνο, προκειμένου να σκεφτούν και να αποφασίσουν το τι και το πως θέλουν να πουν κάτι.

Να στήνουν συνεργατικές – μεταξύ των παιδιών – εργασίες. (πχ. κατασκευές, παρασκευή φαγητών, η επινόηση και αφήγηση ιστοριών μέσω του παιχνιδιού).

Να βοηθούν τα παιδιά να μιλούν και να σχεδιάζουν το πώς θα αρχίσουν το παιχνίδι τους, ποιο ρόλο θα παίξει το καθένα και το τι υλικά θα χρειαστούν.

Να αποφασίζουν για το βασικό λεξιλόγιο που συνδέεται με τις δραστηριότητες του περιβάλλοντος, και να διασφαλίσουν ότι όλο το προσωπικό υποδεικνύει τη χρήση του στο πλαίσιο διαφόρων καταστάσεων.

Να παρέχουν στα παιδιά τις ευκαιρίες να μιλούν και να συζητούν για ένα ευρύ φάσμα στόχων πχ. να παρουσιάζουν ιδέες στους άλλους που αναφέρονται σε χαρακτηρισμούς, σε εξηγήσεις, σε οδηγίες, δικαιολογίες, και επίσης να συζητούν και να σχεδιάζουν ατομικές ή κοινές δραστηριότητες.

Να παρέχουν στα παιδιά ευκαιρίες να συμμετέχουν σε ένα μεστού νοήματος λόγο, και σε ακροαματικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορούν να πάρουν κάποιες μινιατούρες που έφτιαξαν για να τις δείξουν στα παιδιά μιας άλλης ομάδας ή τάξης και να τους εξηγήσουν πως τις κατασκεύασαν.