Η εκτίμηση του φυσιολογικού ύπνου και των διαταραχών του στα παιδιά (όπως και στους ενήλικες) πραγματοποιείται με την χρησιμοποίηση υποκειμενικών και, εφόσον κριθεί απαραίτητο, και ορισμένων αντικειμενικών εργαλείων. Τα πρώτα αξιολογούν τις πληροφορίες που δίνουν το παιδί και/ή οι γονείς του, και τα δεύτερα την νεύρο-φυσιολογική μελέτη του ύπνου.
Ο υποκειμενικός τρόπος εκτίμησης του ύπνου βασίζεται είτε στηναξιολόγηση ερωτήσεων, που βοηθούν στη διερεύνηση των περισσότερο συναφών με τον ύπνο συμπεριφορών, είτε στη χρησιμοποίηση ορισμένωνδομημένων ερωτηματολογίων, όπως είναι: η Κλίμακα Διαταραχών του Ύπνου στα Παιδιά, το Ερωτηματολόγιο του Παιδικού Ύπνου, και το Ερωτηματολόγιο των Συνηθειών του Ύπνου στα Παιδιά. Ένα ακρονυμικό βοήθημα μνήμης για την εκτίμηση του ύπνου είναι το BEARS, το οποίο αποτελεί ένα περιεκτικό ανιχνευτικό εργαλείο για τις διαταραχές του ύπνου στα παιδιά
Οι Υποκειμενικοί Παράμετροι του Ύπνου
| Παράμετρος | Περιγραφή |
| H αντίδραση μετάβασης για ύπνο
|
Περιλαμβάνει την άρνηση του παιδιού να ετοιμαστεί να πέσει για ύπνο, την αντίδρασή του να παραμείνει στο κρεβάτι του και την απαίτησή του να βρίσκεται, την ώρα του ύπνου του, στο πλάι του ένας γονέας. Αυτές οι συμπεριφορές φέρονται και με την ονομασία διαταραχές στην επιβολή ορίων στον ύπνο, και συχνά είναι το αποτέλεσμα των δυσκολιών που έχουν οι γονείς στον καθορισμό ορίων και τη διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού τους. |
| Τα προβλήματα στην έναρξη του ύπνου
|
Η δυσκολία στην έναρξη του ύπνου, η οποία σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς θα πρέπει να πραγματοποιείται μέσα σε 20 min από τη μετάβαση του παιδιού για ύπνο. Στους παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στις δυσκολίες έναρξης του ύπνου περιλαμβάνονται: οι ψυχιατρικές καταστάσεις (πχ., οι διαταραχές της ψυχικής διάθεσης), οι κακές πρακτικές υγιεινής του ύπνου, ή οι οργανικές διαταραχές του ύπνου (πχ., το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών). |
| Οι αφυπνίσεις στη διάρκεια της νύχτας
|
Τα ξυπνήματα μέσα στη νύχτα που απαιτούν τη παρέμβαση του γονέα για να επιστρέψει το παιδί στο κρεβάτι του σχετίζονται συχνά με τις ακατάλληλες συνδέσεις που αφορούν την εγκατάσταση του ύπνου – τις συνθήκες που χρειάζεται το παιδί για να επανέλθει από μόνο του για ύπνο: πχ., οι παρατεταμένες αφυπνίσεις μπορεί να συμβαίνουν όταν ένα παιδί έχει συνηθίσει να πέφτει για ύπνο σε συνθήκες που δεν είναι άμεσα διαθέσιμες κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως πχ., να αισθάνονται δίπλα τους τη παρουσία ενός γονέα. |
| Η διάρκεια του ύπνου
|
Η διάρκεια του συνολικού ύπνου, όπως γίνεται αντιληπτή από τον γονέα ή το παιδί. Αυτή ορίζεται με ποικίλους τρόπους, όπως είναι: ο χρόνος που παραμένει το παιδί κοιμισμένο τη νύχτα, ή ο χρόνος που κοιμάται τη νύχτα μαζί με τον χρόνο που παραμένει ξύπνιο στο κρεβάτι του, ή ο συνολικός χρόνος ύπνου όλο το 24ωρο. |
| Τα προβλήματα με τις αφυπνίσεις το πρωί
|
Περιλαμβάνονται οι συμπεριφορές κατά τις οποίες το παιδί αρνείται να ξυπνήσει από μόνο του, η να εγκαταλείψει το κρεβάτι του το πρωί. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να οφείλονται στον ανεπαρκή ύπνο ή να είναι αποτέλεσμα των δυσκολιών που έχει ο γονέας στην επιβολή των σωστών ορίων ύπνου και στη κατάλληλη διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού. |
| Η υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας
|
Αυτή χαρακτηρίζεται από τη διαρκή κούραση και την απουσία δραστηριότητας μαζί με μια τάση να αποκοιμιέται το παιδί στη διάρκεια της ημέρας. Στα αίτια της υπνηλίας στη διάρκεια της ημέρας περιλαμβάνονται:
– Η στέρηση ύπνου – Οι υπάρχουσες καταστάσεις που διακόπτουν τον ύπνο (πχ., η αποφρακτική άπνοια του ύπνου, το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών, οι περιοδικές κινήσεις των άκρων στον ύπνο) – Οι ψυχιατρικές διαταραχές (πχ., οι διαταραχές της ψυχικής διάθεσης) – Τα νευρολογικά αίτια (πχ. η μετατραυματική υπερυπνία) – Η υπερβολική υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας, μαζί με την ακαταμάχητη και σφοδρή επιθυμία για ύπνο αποτελούν το διακριτικό χαρακτηριστικό της ναρκοληψίας. |
| Η σχετιζόμενη με τον ύπνο διαταραχή της αναπνοής
|
Ένα κλινικό φάσμα που περιλαμβάνει:
– Το πρωταρχικό ροχαλητό – Το σύνδρομο της αντίστασης των ανωτέρων αεροφόρων οδών, το οποίο χαρακτηρίζεται από το ροχαλητό, την αναπνευστική δυσχέρεια – Τον υποαερισμό από μερικής απόφραξης υπόπνειες, που χαρακτηρίζεται από το ροχαλητό, την αναπνευστική δυσχέρεια και τις αφυπνίσεις στη διάρκεια της νύχτας, και – Η αποφρακτική άπνοια του ύπνου, που χαρακτηρίζεται από το ροχαλητό, τις άπνοιες και τις αφυπνίσεις στη διάρκεια της νύχτας Η διάγνωση των σχετιζόμενων με τον ύπνο διαταραχών της αναπνοής απαιτεί τον πολύ-υπνογραφικό έλεγχο της αναπνοής. Οι γονείς μπορούν να αναφέρουν ορισμένα από τα συνοδά συμπτώματα, όπως είναι το ροχαλητό, οι παύσεις της αναπνοής κλπ. |
| Ο ανήσυχος ύπνος | Ο ύπνος που χαρακτηρίζεται από τις έντονες κινήσεις ορισμένων μερών του σώματος, ή και ολόκληρου του σώματος. |
| Οι παραυπνίες | Οι παραυπνίες περιλαμβάνουν ορισμένα ανεπιθύμητα σωματικά γεγονότα ή εμπειρίες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εισόδου στον ύπνο, μέσα στον ύπνο, η κατά την αφύπνιση. Αυτές περιλαμβάνουν:
– Την υπνοβασία – Τους νυχτερινούς τρόμους – Τους νυχτερινούς εφιάλτες – Την νυχτερινή ενούρηση – Το βογκητό που σχετίζεται με τον ύπνο κα. |
| BEARS : Μνημονικό βοήθημα για την αξιολόγηση των προβλημάτων του ύπνου | Νήπιο/ προσχολικής ηλικίας παιδί(ερωτήσεις προς τον γονέα) | Σχολικής ηλικίας παιδί (ερωτήσεις προς τον γονέα) |
Έφηβος (ερωτήσεις προς τον έφηβο) |
| Β edtime problems
(προβλήματα την ώρα για ύπνο)
|
Παρουσιάζει προβλήματα στο να δεχτεί να πάει για ύπνο ή να αποκοιμηθεί; | Παρουσιάζει προβλήματα στο να δεχτεί να πάει για ύπνο; | Παρουσιάζεις προβλήματα στο να κοιμηθείς τη νύχτα;
|
| E cessive daytime sleepness (υπερβολική υπνηλία την ημέρα)
|
Παίρνει υπνάκους ή φαίνεται πολύ κουρασμένο ή κοιμάται πολύ στη διάρκεια της ημέρας;
|
Δυσκολεύεται να ξυπνήσει το πρωί, νοιώθει να νυστάζει ή να παίρνει υπνάκους την ημέρα; | Νιώθεις την επιθυμία να κοιμάσαι την ημέρα; στο σχολεί; ή ενώ οδηγείς; |
| A wakenings (αφυπνίσεις) |
Ξυπνάει συχνά τη νύχτα;
|
Ξυπνάει συχνά τη νύχτα ή με δυσκολία επαναλαμβάνει τον ύπνο του;
Παρουσιάζει υπνοβασία ή νυχτερινούς εφιάλτες;
|
Ξυπνάς πολύ συχνά το βράδυ ή δύσκολα επανέρχεσαι για ύπνο; |
| R egularity and duration of sleep(τακτικότητα και διάρκεια του ύπνου)
|
Πηγαίνει κανονικά για ύπνο και σηκώνεται στην ώρα του;
Πότε γίνονται αυτά;
|
Ποια ώρα πηγαίνει το παιδί σας για ύπνο και ποια ώρα ξυπνάει για να πάει σχολείο;
Πότε τα σαββατοκύριακα; Είναι ο ύπνος του αρκετός;
|
Τι ώρα πηγαίνεις για ύπνο τις ημέρες λειτουργίας του σχολείου;
Τα σαββατόβραδα; Πόση είναι συνήθως η διάρκεια του ύπνου σου; |
| S noring (ροχαλητό) | Ροχαλίζει πολύ ή έχει δύσκολη αναπνοή τη νύχτα; | Ροχαλίζει δυνατά ή έχει δύσκολη αναπνοή τη νύχτα; | Ροχαλίζεις έντονα; (ερώτηση προς τον γονέα) |