Σε γενικές γραμμές, οι ειδήσεις που μεταδίδονται από το ραδιόφωνο, την τηλεόραση ή τον υπολογιστή μπορούν να θεωρηθούν ότι αποτελούν μια θετική εκπαιδευτική εμπειρία για τα παιδιά. Αλλά όταν οι εικόνες που προβάλλονται είναι βίαιες ή τρομακτικές ή τα γεγονότα αγγίζουν δυσάρεστα θέματα μπορεί να προκύψουν προβλήματα.
Η παρακολούθηση της δημοσιογραφικής κάλυψης δυσάρεστων γεγονότων, όπως είναι: οι φυσικές καταστροφές, οι τρομοκρατικές επιθέσεις και οι ομαδικές εκτελέσεις μπορεί να κάνουν τα παιδιά να ανησυχούν ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί στα ίδια ή στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Μπορεί επίσης να τα κάνει να φοβούνται κάποιο στοιχείο της καθημερινής ζωής – πχ., μια καταιγίδα, η οποία ποτέ, κατά το παρελθόν, δεν τους προκαλούσε φόβο ή ανησυχία.
Οι αναφορές σε πυροβολισμούς, επιθέσεις, και απαγωγές παιδιών μπορούν επίσης να διδάξουν τα παιδιά να θεωρούν τον κόσμο ως ένα σκληρό, στενάχωρο, απειλητικό ή εχθρικό χώρο.
Πως θα μπορέσετε να χειριστείτε αυτές τις ενοχλητικές εξιστορήσεις και εικόνες; Η συζήτηση με τα παιδιά σας ,σχετικά με το τι είναι αυτό που βλέπουν και ακούνε και τους προκαλεί φόβο και ανησυχία θα τα βοηθήσει να θέσουν τα τρομακτικά γεγονότα σε ένα λογικό πλαίσιο.
Πως αντιλαμβάνονται τα παιδιά τις ειδήσεις
Αντίθετα με ό,τι ισχύει στις ταινίες και τα ψυχαγωγικά προγράμματα, οι ραδιοτηλεοπτικές ειδήσεις είναι, κατά τεκμήριο, πραγματικές. Αλλά ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο ωριμότητας τους,είναι πολύ πιθανό να μην μπορούν τα παιδιά να αντιληφθούν τις διαφορές μεταξύ της πραγματικότητας και της φαντασίας.
Ωστόσο, ως την ώρα που τα παιδιά θα φθάσουν στην ηλικία των 7 έως 8 ετών όλα όσα βλέπουν στη τηλεόραση μπορεί να τους φαίνονται αληθινά. Για μερικά μικρότερης ηλικίας παιδιά, η ζωντάνια της εξιστόρησης ενός εντυπωσιακού γεγονότος μπορεί να εσωτερικευτεί και να μεταμορφωθεί σε κάτι που μπορεί να συμβεί και σε αυτά. Ένα παιδί που παρακολουθεί να αναφέρονται στις ειδήσεις στον βομβαρδισμό ενός λεωφορείου, ή σε ένα μετρό μπορεί να ανησυχήσει αναλογιζόμενο “Μήπως εγώ θα είμαι το επόμενο θύμα; Μπορεί να συμβεί και σε εμένα αυτό;”.
Οι φυσικές καταστροφές ή οι αφηγήσεις άλλου είδους καταστροφών, μπορούν να προσωποποιηθούν με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, ένα παιδί στην Ελλάδα που βλέπει να καταπίνεται ένα σπίτι από τον κατακλυσμό ενός τυφώνα στις Φιλιππίνες, μπορεί να μείνει άγρυπνο όλη την νύχτα, ανησυχώντας για το μήπως μπορεί να συμβεί το ίδιο και στο σπίτι του, στην περίπτωση μιας νεροποντής. Κάτι ανάλογο, αν ένα παιδί στην Αγγλία, όταν παρακολουθεί τις ειδήσεις να περιγράφουν με ζωηρό τρόπο τις σκηνές τρόμου από την τρομοκρατική επίθεση στο μετρό του Βελγίου, μπορεί να τρομάζει να χρησιμοποιεί τα δημόσια μέσα μετακίνησης στην πόλη του.
Η τηλεόραση διαθέτει την μαγική δύναμη να “συρρικνώσει” όλο τον Κόσμο και να τον φέρει μέσα στα δωμάτιά μας. Επικεντρώνοντας πολλές φορές το τηλεοπτικό της ενδιαφέρον στα γεγονότα βίας και αποτροπιασμού, μπορεί να προωθήσει το “σύνδρομο του κακού Κόσμου” και να δώσει στα παιδιά μια ανακριβή και στρεβλή εικόνα για το τι πραγματικά είναι ο Κόσμος και η κοινωνία που ζούμε.
Συζητήστε και σχολιάστε μαζί με το παιδί σας τις ειδήσεις
Για να καθησυχάσετε το παιδί σας και να του απομακρύνετε τους φόβους που του προκάλεσαν οι τρομακτικές ειδήσεις, θα πρέπει να προετοιμαστείτε να του μεταφέρετε την αλήθεια. Αλλά μόνο όση χρειάζεται πραγματικά να μάθει. Το κλειδί σε αυτή τη διαδικασία είναι να είστε ειλικρινείς στην απόδοση των γεγονότων και να βοηθήστε το παιδί σας να νοιώσει ασφαλές. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να επεκταθείτε σε λεπτομέρειες πέραν από εκείνες που ενδιαφέρουν το παιδί σας.
Παρόλο ότι είναι αλήθεια ότι ορισμένα πράγματα – όπως πχ., οι φυσικές καταστροφές – δεν μπορούν να ελεγχθούν, οι γονείς οφείλουν να παραχωρήσουν στα παιδιά τους χώρο για να τους εκμυστηρευτούν και να μοιραστούν μαζί τους φόβους τους. Να τα ενθαρρύνετε να σας μιλήσουν ανοικτά για αυτό που τα τρομάζει.
Άλλα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να αποδεχτούν μια εξήγηση για τα γεγονότα, όπως αυτά παρουσιάζονται ότι συνέβησαν. Ο εκκολαπτόμενος σκεπτικισμός τους, αναφορικά με τον βαθμό αξιοπιστίας των ειδήσεων, και για το πώς αυτές παράγονται και πλασάρονται, μπορούν να συγκαλύψουν τα άγχη τους για τα πραγματικά γεγονότα που καλύπτουν οι ειδήσεις. Εφόσον τα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά ενοχλούνται από τη μετάδοση ενός γεγονότος, βοηθήστε τα να τα βγάλουν πέρα με τους φόβους τους. Η προθυμία ενός ενήλικα να ακούσει με ιδιαίτερη προσοχή και ενδιαφέρον τους φόβους ενός παιδιού στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα.
Οι έφηβοι μπορεί να ενθαρρυνθούν να αναλογιστούν γιατί μια τρομακτική ή ενοχλητική είδηση βγαίνει στον αέρα. Προβάλλεται αυτό για να αυξήσει τα ποσοστά της τηλεθέασης του προγράμματος, εξαιτίας του αισθησιακού του περιεχομένου, ή γιατί πραγματικά είναι σημαντική; Με αυτό τον τρόπο, μια τρομακτική είδηση, μπορεί να μετατραπεί σε μια σημαντική συζήτηση για τον ρόλο και την αποστολή των ειδήσεων.
Συμβουλές για τους γονείς
- Να αναγνωρίζετε ότι οι ειδήσεις δεν θα πρέπει να συνοδεύονται από ενοχλητικές εικόνες και σκηνές. Τα προγράμματα της δημόσιας τηλεόρασης, οι εφημερίδες, και τα περιοδικά που προορίζονται ειδικά για τα παιδιά, μπορεί να αποτελέσουν λιγότερο αισθησιακούς και ενοχλητικούς τρόπους πληροφόρησης των παιδιών.
- Να συζητείτε συχνά τα τρέχοντα γεγονότα με το παιδί σας. Είναι σημαντικό να βοηθάτε τα παιδιά να σκεφτούν σοβαρά τις ειδήσεις που ακούνε. Να τα ρωτάτε: “Τι νομίζετε για αυτά τα γεγονότα;”, “Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνουν αυτά;” Αυτές οι ερωτήσεις θα ενθαρρύνουν και τη συζήτηση και για θέματα, που δεν έχουν σχέση με τις ειδήσεις.
Να βάζετε τις αναφορές των ειδήσεων στις πραγματικές τους διαστάσεις. Υποδεικνύοντας τους ότι ορισμένα γεγονότα είναι μεμονωμένα και εξηγώντας τους το πως το ένα γεγονός σχετίζεται με ένα άλλο, τα βοηθάτε να αντιληφθούν καλύτερα αυτά που βλέπουν ή ακούνε. Να επεκτείνετε τη συζήτηση από μια ανησυχητική είδηση σε μια ευρύτερη συζήτηση. Χρησιμοποιείστε το αφήγημα μιας φυσικής καταστροφής ως μια ευκαιρία για να συζητήσετε και να αναφερθείτε στη φιλανθρωπία, στην αλληλεγγύη, την προσφορά, την συνεργασία, και την απίστευτα μεγάλη αντοχή και ικανότητα των ανθρώπων να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και τις κακουχίες.
- Να βλέπετε τις ειδήσεις μαζί με το παιδί σας για να αγνοήσετε τις ακατάλληλες ή τρομακτικές ειδήσεις.
- Να προβλέπετε πότε κρίνεται απαραίτητη η καθοδήγηση των παιδιών σας και να αποφεύγετε τις τηλεοπτικές εκπομπές που είναι πολύ παραστατικές και βίαιες ή είναι ακατάλληλες για την ηλικία, ή το επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού σας.
- Εάν νοιώθετε άβολα με το περιεχόμενο των ειδήσεων, ή διαπιστώνετε ότι αυτό είναι ακατάλληλο για την ηλικία του παιδιού σας κλείστε την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο.
- Συζητήστε με το παιδί σας τη βοήθεια που μπορείτε να προσφέρετε και εσείς. Μετά από ένα τραγικό γεγονός, τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν μια αίσθηση αυτοκυριαρχίας και να νοιώσουν πιο ασφαλή, όταν τα βοηθάτε να βρουν τρόπους να βοηθήσουν τους ανθρώπους που επλήγησαν από τη τραγωδία, ή να τιμήσουν αυτούς που πέθαναν.