Τα σχέδια ετοιμότητας σε καταστροφές πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, οι ιατρικές υπηρεσίες και όλοι οι ενήλικες που μπορούν να βοηθήσουν, να είναι επαρκώς προετοιμασμένοι να καλύψουν τις ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες των παιδιών, που έχουν διαφορετική ηλικία και βρίσκονται σε διαφορετικό αναπτυξιακό στάδιο.
Η αντίδραση ενός παιδιού σε μια νέα κατάσταση ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό, και εξαρτάται από το επίπεδο της ανάπτυξής του την ιδιοσυγκρασία του, την εμπειρία του, τις ικανότητές του, και τη στήριξη που του παρέχουν οι γονείς του, ή τα άτομα που το φροντίζουν. Όταν τα παιδιά εκτίθενται σε περιστάσεις που βρίσκονται πέρα από το γνωστό πλαίσιο της ανθρώπινης εμπειρίας – πχ., μια τρομοκρατική επίθεση, μια φυσική καταστροφή, ή πράξεις βίας – μπορεί να δυσκολεύονται να αντιληφθούν και να διαχειριστούν τα συμβάντα, και μπορεί να εμφανίσουν μια σειρά από συμπτώματα, όπως είναι: τα συμπτώματα του ψυχικού τραύματος, η κατάθλιψη, το άγχος, ή, όταν περιλαμβάνουν και θανάτους, η απώλεια και το πένθος.
Το πρώτο βήμα στη παροχή ψυχολογικής στήριξης είναι η εξασφάλιση ότι καλύπτονται οι βασικές ανάγκες του θύματος μιας καταστροφής. Για τα παιδιά, αυτό σημαίνει τη διασφάλιση ότι για το κάθε παιδί υπάρχει ένα ασφαλές φυσικό περιβάλλον (πχ., άμεση επίβλεψη και καταφύγιο), τροφή, και ασφαλές πόσιμο νερό. Το επόμενο βήμα είναι να ληφθεί υπόψη η άμεση εμπειρία του παιδιού από τη καταστροφή, να γίνουν κατανοητές οι συνήθεις αντιδράσεις στη κατάσταση, και να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορέσει να βοηθηθεί το παιδί.
Η Ψυχολογική Πρώτη Βοήθεια και η Ψυχική Υγεία
Κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από μια φυσική καταστροφή, θα πρέπει να επικεντρωθούν οι προσπάθειες στην βοήθεια των παιδιών προσφέροντάς τους τις ψυχολογικές πρώτες βοήθειες. Επιπλέον θα πρέπει να αναγνωριστούν τα παιδιά που θα ωφεληθούν από τις υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχικής υγείας.
Η έκθεση στα μέσα ή μια συνέντευξη από τα μέσα ενδέχεται να τραυματίσουν περισσότερο τα παιδιά. Θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια να προστατευτούν τα παιδιά από τη βία των μέσων και να ενισχυθεί η προσραμογή στις νέες συνθήκες, όποτε αυτό είναι δυνατό.
Βοηθώντας τα Παιδιά να Κατανοήσουν και να Προσαρμοστούν στην Απώλεια
Οι ακόλουθες πηγές μπορεί να βοηθήσουν τα παιδιά και τις οικογένειές τους να κατανοήσουν και να ανταπεξέλθουν σε μια προσωπική απώλεια. Προτείνονται οι ακόλουθοι σύνδεσμοι ανά περίπτωση:
- Μετά τον Θάνατο ενός Αγαπημένου Προσώπου – Αναλύονται το Πώς Πενθούν τα Παιδιά και Πως οι Γονείς και οι Άλλοι Ενήλικες Μπορούν να τα Στηρίξουν.
- Οδηγίες για την Ανταπόκριση στον Θάνατο ενός Μαθητή ή ενός Ατόμου από το Προσωπικό του Σχολείου – Βοηθάει τους διευθυντές του σχολείου, τους δασκάλους και τα μέλη της σχολικής ομάδας αντιμετώπισης των κρίσεων, στο πώς θα πρέπει να ανταποκριθούν στις ανάγκες των μαθητών και του προσωπικού, μετά από μια απώλεια, όπως είναι ο θάνατος ενός μαθητή ή ενός μέλους από το προσωπικού του σχολείου.
- Οδηγίες για την Ανταπόκριση των Σχολείων στο Θάνατο με Αυτοκτονία – Βοηθάει τους διευθυντές του σχολείου, τους δασκάλους και τα μέλη της σχολικής ομάδας αντιμετώπισης των κρίσεων, στο πώς να ανταποκριθούν στις ανάγκες των μαθητών και του προσωπικού, όταν μια αυτοκτονία έχει αντίκτυπο στο σχολικό περιβάλλον, καθώς και στη περίπτωση που η ζωή ενός μαθητή επηρεάζεται, από μια αυτοκτονία μέσα στην οικογένεια του.
Τα παρακάτω, διαρκείας 1-3 λεπτών, βίντεο- κλιπάκια που προτείνονται αναφέρονται στο πως τα παιδιά και οι γονείς τους εξηγούν την επίπτωση της απώλειας και πένθους τους.
Βοηθώντας τις Οικογένειες
Τα πράγματα είναι ευκολότερα για τα παιδιά και τους ενήλικες όταν υπάρχει εκ των προτέρων ένα σχέδιο διαχείρισης μιας έκτακτης ανάγκης ή μιας κατάστασης καταστροφής. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει στις οικογένειες να δημιουργήσουν ένα γραπτό σχέδιο ετοιμότητας στη περίπτωση μιας καταστροφής. Οι γονείς θα πρέπει να συζητούν αυτά τα σχέδια με τα παιδιά τους. Η προκαταβολική συζήτηση με τα παιδιά μιας επείγουσας κατάστασης ή μιας ενδεχόμενης καταστροφής θα τα βοηθήσει όχι μόνο να προετοιμαστούν καλύτερα, αλλά και να αναπτύξουν τις κατάλληλες στρατηγικές αντιμετώπισης των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και της καθημερινότητας τους. Ταυτόχρονα τους μεταφέρεται το μήνυμα ότι τους είστε διαθέσιμοι και επίσης ότι ενδιαφέρεστε να συζητήσετε μαζί τις ανησυχίες τους, κάθε φορά που είναι αναστατωμένα και προβληματισμένα. Όταν συμβεί μια καταστροφή, είναι σημαντικό να τα συμπεριλάβετε σε μια συζήτηση και να τα βοηθήσετε να αναπτύξουν τις κατάλληλες – για την ηλικία και το αναπτυξιακό τους επίπεδο – στρατηγικές διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και της προσαρμογής τους σε αντίξοες συνθήκες.
HealthyChildren.org 25/11/2015