Οι παιδίατροι είναι συχνά οι πρώτοι που καλούνται να ανταποκριθούν στα παιδιά και τις οικογένειες που ταλαιπωρούνται συναισθηματικά και ψυχολογικά σε περιόδους τρομοκρατίας και καταστροφών. Λόγω της επαγγελματικής τους ιδιότητας, έχουν την μοναδική ευκαιρία να βοηθούν τους γονείς και τα άλλα άτομα, που ασχολούνται με την φροντίδα των παιδιών, να επικοινωνούν με τα παιδιά με τρόπους που θα τα κάνουν να αντιλαμβάνονται καλύτερα και να συνέρχονται από τραυματικά γεγονότα, όπως είναι οι τρομοκρατικές επιθέσεις ή οι άλλες καταστροφές. (π.χ οικονομική) Επίσης, οι παιδίατροι μπορούν να συμβάλλουν στο να διευκολυνθεί η έγκαιρη, ανάλογα με την περίπτωση, των παιδιών και των οικογενειών τους στις κατάλληλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Σημαντικές συμβουλές για τους γονείς και τους άλλους φροντιστές:
- Φροντίστε πρωταρχικά τον εαυτό σας. Τα παιδιά για να είναι και να νοιώθουν ασφάλεια και σιγουριά βασίζονται στους μεγάλους από το περιβάλλον τους. Αν είστε αγχωμένοι, θυμωμένοι ή νευρικοί, είναι πολύ πιθανό ότι τα παιδιά σας θα επηρεαστούν περισσότερο από τη ψυχοσυναισθηματική σας κατάσταση παρά από τα λόγια σας. Επιδιώξτε να βρείτε κάποιο άτομο της εμπιστοσύνης σας για να σας συνδράμει στις προσωπικές σας ανησυχίες.
- Παρατηρήστε μήπως το παιδί σας παρουσιάζει μια ασυνήθιστη συμπεριφορά, η οποία μπορεί να υποδηλώνει ότι αυτό δυσκολεύεται να χειριστεί τα δυσάρεστα και ενοχλητικά γεγονότα. Στα συμπτώματα που σχετίζονται με το στρες, και τα οποία είναι σημαντικό να γνωρίζετε, περιλαμβάνονται:
- οι καταθλιπτικές και οι ευερέθιστες ψυχικές διαθέσεις
- οι διαταραχές του ύπνου, όπως είναι: η υπνηλία, η δυσκολία να αποκοιμηθεί, οι νυχτερινοί εφιάλτες, η υπνοβασία
- οι αλλαγές στην όρεξη— η ανορεξία ή η λαιμαργία
- η κοινωνική απόσυρση
- το ψυχαναγκαστικό παιχνίδι, το οποίο παρεμβαίνει στην καθημερινότητα του παιδιού (πχ. η επαναλαμβανόμενη αναπαράσταση ενός τραυματικού γεγονότος)
- η υπερκινητικότητα που δεν προϋπήρχε
- Συζητήστε για το γεγονός με το παιδί σας. Η αποφυγή της συζήτησης του με το παιδί σας θα το καταστήσει περισσότερο απειλητικό στο μυαλό του παιδιού σας. Η σιωπή δημιουργεί την εντύπωση ότι αυτό που συνέβη είναι τόσο φρικτό, ακόμη και όταν γίνεται απλή αναφορά σε αυτό.
- Αρχίστε τη συζήτηση, ρωτώντας το παιδί σας τι ήδη έχει ακούσει για τα γεγονότα, και μέχρι πιο σημείο τα έχει κατανοήσει. Καθώς το παιδί σας εξηγεί τα γεγονότα, ακούστε το με ιδιαίτερη προσοχή, επιδιώκοντας να διαπιστώσετε αν αυτό έχει επηρεαστεί από παραπληροφόρηση, από παρανοήσεις, και από υποκείμενους φόβους ή ανησυχίες.
- Εξηγήστε τα γεγονότα, με όσο το δυνατό απλό και άμεσο τρόπο. Το εύρος των πληροφοριών που θα είναι χρήσιμο για ένα παιδί εξαρτάται από την ηλικία του. Για παράδειγμα, συγκριτικά με τα μικρά παιδιά, τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά γενικά επιθυμούν αλλά και θα ωφεληθούν περισσότερο, από την λεπτομερέστερη πληροφόρησή τους. Επειδή το κάθε παιδί είναι διαφορετικό, πάρτε τα μυνήματα από το δικό σας παιδί για το πόσες πληροφορίες μπορεί να δεχτεί.
- Περιορίστε την τηλεθέαση των τρομοκρατικών γεγονότων ή των άλλων καταστροφών, ιδίως από τα μικρά σε ηλικία παιδιά. Όταν τα μεγαλύτερα παιδιά παρακολουθούν την τηλεόραση, επιδιώξτε να την παρακολουθείτε μαζί και χρησιμοποιείστε την ευκαιρία να συζητήσετε το τι προβάλλεται και πως το περιεχόμενό του σας κάνει να νοιώθετε εσείς και το παιδί σας.
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας κάνει ερωτήσεις, και απαντήστε άμεσα σε αυτές. Τα παιδιά, όπως και οι μεγάλοι, μπορούν να αντιμετωπίσουν μια κρίση όταν αισθάνονται ότι την έχουν κατανοήσει πλήρως. Η διαδικασία των ανταλλαγών ερώτησης – απάντησης συμβάλλει στην εξασφάλιση της συνεχούς υποστήριξης του παιδιού, καθώς αυτό αρχίζει να κατανοεί την κρίση και να ανταποκρίνεται καλύτερα σε αυτή. Αποφύγετε να επιβάλλετε, με πιεστικό τρόπο, στο παιδί σας την συζήτηση αυτού του ζητήματος. Αντί για αυτό, αυξήσετε τις πολλαπλές προσκλήσεις για συζήτηση και μετά, καθώς θα ανταποκριθεί σε αυτές, να του προσφέρετε την σωματική και την συναισθηματική σας παρουσία.
- Αναγνωρίστε ότι το παιδί σας μπορεί να μην ενδιαφέρεται. Στον απόηχο μιας κρίσης, τα μικρότερα παιδιά μπορεί να μην γνωρίζουν ή να μην αντιλαμβάνονται αυτό που συνέβη και το ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι, οι οποίοι συνήθως στρέφονται στους συνομήλικους τους για συμβουλή, μπορεί στην αρχή να αντιστέκονται στις προσκλήσεις από τους γονείς τους ή τα άτομα που τα φροντίζουν, για να συζητήσουν τα γεγονότα και τις προσωπικές τους αντιδράσεις σε αυτά. Ή απλά, δεν αισθάνονται προετοιμασμένα να συζητήσουν τις ανησυχίες τους.
- Διαβεβαιώστε τα παιδιά για τα βήματα που θα γίνουν για την διατήρηση της ασφάλειάς τους. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις και οι άλλες καταστροφές μας υπενθυμίζουν ότι ποτέ δεν είμαστε απολύτως ασφαλείς από κάτι κακό. Τώρα όσο ποτέ άλλοτε, είναι σημαντικό να διαβεβαιώσετε τα παιδιά ότι, στην πραγματικότητα, θα πρέπει να αισθάνονται ασφαλή στα σχολεία τους, στα σπίτια τους και στις κοινότητές τους.
- Ανταλλάξτε τα συναισθήματα που αφορούν το γεγονός ή την κρίση μαζί με το παιδί σας. Έτσι σας δίνεται η ευκαιρία να υποδείξετε στο παιδί σας, και να το διδάξετε με το προσωπικό σας παράδειγμα, τον τρόπο αντιμετώπισης του ζητήματος και τις προβλέψεις και του σχεδιασμούς σας για το μέλλον. Ωστόσο, προτού προσπαθήσετε να το προσεγγίσετε συναισθηματικά, βεβαιωθείτε ότι είστε σε θέση να του εκφράσετε ένα θετικό ή ελπιδοφόρο σχέδιο.
- Βοηθήστε το παιδί σας προκειμένου να γνωρίζει τις συγκεκριμένες δράσεις που θα μπορούσε να αναλάβει, για να βοηθήσει εκείνα τα άτομα που έχουν πληγεί από τα πρόσφατα γεγονότα. Αντί να εστιάζετε το ενδιαφέρον σας στο τι έπρεπε να είχε γίνει για να προληφθεί μια τρομοκρατική επίθεση ή άλλη καταστροφή, επικεντρωθείτε σε αυτό που πρέπει να γίνει τώρα, για να βοηθηθούν εκείνοι που έχουν πληγεί από το συμβάν.
Εφόσον ανησυχείτε για την συμπεριφορά του παιδιού σας επικοινωνήστε με τον παιδίατρο του παιδιού σας, με κάποιο άλλον πάροχο πρωτοβάθμιας φροντίδας της υγείας, ή με ένα ειδικό παιδοψυχίατρο για να σας παρασχεθεί η κατάλληλη βοήθεια.