Το άγχος του αποχωρισμού ποικίλλει ΕΥΡΥΤΑΤΑ μεταξύ των παιδιών. Ορισμένα μωρά γίνονται υπερευαίσθητα, σε βαθμό υστερίας, όταν η μητέρα τους βρίσκεται έξω από το οπτικό τους πεδίο, ενώ άλλα μεγαλύτερα παιδιά φαίνονται να εκδηλώνουν ένα κλιμακούμενο άγχος κατά τη διάρκεια της βρεφικής της νηπιακής και της προσχολικής ηλικίας.
Σε Όλους Εσάς, τις Μαμάδες και τους Μπαμπάδες που Εργάζεστε
Το μυστικό και το τέχνασμα για την επιβίωση από το άγχος του αποχωρισμού είναι ηπροετοιμασία, οι γρήγορες μεταβάσεις, και η εξέλιξη του χρόνου. Αξίζει να αναφερθεί ότι και οι γονείς υποφέρουν το ίδιο με το παιδί τους όταν θα πρέπει να το αποχωριστούν. Ακόμη και όταν συχνά υπενθυμίζεται στους γονείς ότι τα παιδιά τους σταματούν να κλαίνε μέσα σε λίγα λεπτά από την αποχώρησή τους, πόσοι από αυτούς δεν ένοιωσαν σαν να τα “έκαναν όλα λάθος”, όταν το παιδί τους κρατάει σφιχτά τα πόδια τους, τους ικετεύει να μη φύγουν, και θρηνεί τον αποχωρισμό τους;
Το άγχος του αποχωρισμού δημιουργεί στην εργαζομένη μητέρα πολλές απορίες. Παρόλο ότι πρόκειται για μια απολύτως φυσιολογική συμπεριφορά του παιδιού και μια υπέροχη ένδειξη ενός ισχυρού και ουσιαστικού ψυχοσυναισθηματικού δεσμού με τους γονείς του, το άγχος του αποχωρισμού προκαλεί μια έντονη αναστάτωση σε όλους.
Το παρόν άρθρο αναφέρεται σε γεγονότα που αφορούν το άγχος αποχωρισμού και περιέχει χρήσιμες πληροφορίες για την βελτίωση των μεταβάσεων που έχει μάθει με μεγάλο κόπο η συγγραφέας Wendy Sue Swanson η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει: “Έμαθα το κάθε τι από τα λάθη μου”
Πληροφορίες για το Άγχος Αποχωρισμού
- Βρέφη: Το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται όταν ένα παιδί αποκτά την αντίληψη της μονιμότητας ενός αντικειμένου. Όταν το βρέφος σας συνειδητοποιήσει ότι έχετε φύγει πραγματικά μπορεί να αναστατωθεί. Παρόλο ότι μερικά μωρά εκδηλώνουν άγχος αποχωρισμού νωρίς, από την ηλικία των 4 έως 5 μηνών, τα περισσότερα αναπτύσσουν έντονο άγχος αποχωρισμού γύρω στην ηλικία των 9 μηνών. Η αναχώρησή σας μπορεί να γίνει χειρότερη, όταν το βρέφος σας είναι πεινασμένο, κουρασμένο ή όταν δεν αισθάνεται καλά. Διατηρείστε τις αλλαγές, και τις αποχωρήσεις σας σύντομες και συνηθισμένες, όταν πρόκειται για μια δύσκολη ημέρα.
- Νήπια: Πολλά νήπια παραλείπουν το άγχος αποχωρισμού στην βρεφική ηλικία και αρχίζουν να εμφανίζουν δυσκολίες στην ηλικία των 15 ή 18 μηνών. Οι αποχωρισμοί είναι περισσότερο δύσκολοι όταν τα παιδιά είναι πεινασμένα, κουρασμένα ή άρρωστα – καταστάσεις που είναι πολύ συχνές στην νηπιακή ηλικία. Καθώς κατά τη νηπιακή περίοδο τα παιδιά αναπτύσσουν ανεξαρτησία, αποκτούν μεγαλύτερη επίγνωση των αποχωρισμών. Οι συμπεριφορές τους κατά τους αποχωρισμούς θα είναι θορυβώδεις, βουρκωμένες και σταματούν δύσκολα.
- Παιδιά της προσχολικής ηλικίας: Ως την ώρα που θα γίνουν τα παιδιά 3 ετών, τα περισσότερα αντιλαμβάνονται εμφανώς την επίδραση που έχει το άγχος και οι εκκλήσεις τους επάνω στους γονείς τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι αγχωμένα, αλλά ότι ασφαλώς μάχονται για μια αλλαγή. Θα πρέπει να παραμένουν σταθεροί, να μην επιστρέφουν στο δωμάτιο υποχωρώντας στις εκκλήσεις του παιδιού τους, και ασφαλώς να μην ακυρώνουν τα πλάνα τους επηρεασμένοι από το άγχος του αποχωρισμού του παιδιού τους. Εξίσου σημαντικά είναι από μέρους των γονέων η διαρκής σταθερότητα, οι εξηγήσεις και η συνέπεια των διαβεβαιώσεων τους, ότι θα επιστρέψουν οπωσδήποτε κοντά στο παιδί τους την ώρα που είπαν.
Πώς να Αντέξετε το Άγχος του Αποχωρισμού
- Δημιουργήστε σύντομα τελετουργικά αποχαιρετισμού. Ακόμη και αν πρέπει να κάνετε εντυπωσιακές χειρονομίες, να φιλήσετε το παιδί σας, ή να του δώσετε μια κουβερτούλα παρηγοριάς, ή ένα αγαπημένο του παιχνιδάκι καθώς φεύγετε, διατηρείστε τον αποχαιρετισμό σύντομο και τρυφερό. Όσο χρονοτριβείτε, τόσο περισσότερο παρατείνεται και η μεταβατική περίοδος του αποχωρισμού και του άγχους σας.
- Να είστε σταθεροί και συνεπείς. Επιδιώξτε να κάνετε την ίδια κάθε φορά αποχώρηση με το ίδιο τελετουργικό και την ίδια ώρα κάθε ημέρα, για να αποφύγετε οποτεδήποτε μπορείτε τυχόν απρόβλεπτους παράγοντες. Μια ρουτίνα στην διαδικασία του αποχωρισμού μπορεί να περιορίσει τη θλίψη και ταυτόχρονα θα επιτρέψει στο παιδί σας να οικοδομεί την εμπιστοσύνη του σε εσάς και την ανεξαρτησία του.
- Να επιδεικνύετε ενδιαφέρον. Όταν αποχωρείτε, δείξτε την προσοχή και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο παιδί σας, να είστε τρυφεροί και στοργικοί μαζί του. Μετά πέστε του “γεια σου” και αποχωρίστε αμέσως, παρά τους θεατρινισμούς, ή τα κλάματά για να σας κάνει να μην φύγετε.
- Να τηρείτε την υπόσχεσή σας. Όταν δεν αθετείτε την υπόσχεσή σας ότι θα επιστρέψετε κοντά του, θα του αναπτύξετε τα αισθήματα της εμπιστοσύνης και της αυτονομίας, καθώς θα πιστεύει στην ικανότητά του να τα καταφέρει και χωρίς την παρουσίας σας. Σε αυτό το θέμα, το σημαντικότερο λάθος που κάνουν οι γονείς είναι να επιστρέφουν να “επισκεφτούν” το παιδί τους στο σχολείο του, λίγη ώρα μετά από μια φριχτή διαδικασία αποχωρισμού. Και πολλές φορές, παρά το γεγονός ότι η επιστροφή τους αυτή ήταν με καλή πρόθεση – επειδή τους λείπει – αυτό παρατείνει το άγχος του αποχωρισμού τους, αλλά επαναλαμβάνεται ξανά αυτή η διαδικασία. Και όταν το αποχωρίζονται για 2η φορά (και τις επακόλουθες μέρες) η κατάσταση είναι περισσότερο εκρηκτική.
- Να είστε συγκεκριμένοι – προσαρμοσμένοι στο στιλ του παιδιού σας: Όταν συζητάτε με το παιδί σας την επιστροφή σας να το κάνετε με ένα τρόπο συγκεκριμένο και κατανοητό για το παιδί σας. Αν γνωρίζετε ότι θα επιστρέψετε στις 3μμ., πέστε το στο παιδί σας με λόγια που τα καταλαβαίνει. Για παράδειγμα, μπορείτε να του πείτε: “Θα γυρίσω μετά τον υπνάκο σου και πριν από το απογευματινό σου μικρό γεύμα”. Καθορίστε τον χρόνο με τον τρόπο που κατανοεί. Μιλήστε του για την επιστροφή σας από ένα επιχειρηματικό ταξίδι με αναφορές σε “ύπνους”. Αντί να του πείτε “Θα είμαι στο σπίτι σε 3 ημέρες” πέστε του “Θα είμαι σπίτι μετά από 3 ύπνους σου”.
- Εξασκηθείτε στον αποχωρισμό. Στείλτε το παιδί σας στο σπίτι της γιαγιάς του, προγραμματίστε ημέρες παιχνιδιού, επιτρέψτε σε φίλους και στην οικογένειά σας να αναλάβουν τη φροντίδα του παιδιού σας – έστω και για μια ώρα – το σαββατοκύριακο. Προτού αρχίσει το παιδί σας τον βρεφονηπιακό σταθμό, εξασκηθείτε στο τελετουργικό αποχαιρετισμού, σαν να προκειται να πάει σχολείο ακόμη και προτού καν έρθει η ώρα να χωριστούν οι δρόμοι σας. Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να προετοιμαστεί, να βιώσει την εμπειρία των προσωρινών αποχωρισμών σας και την αναγνώριση ότι μπορεί να τα πάει καλά και επί απουσίας σας.
Είναι σπάνιο να συνεχίζεται το άγχος αποχωρισμού σε καθημερινή βάση και μετά την προσχολική ηλικία. Στη περίπτωση που ανησυχείτε ότι το παιδί σας δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις συνθήκες της προσωρινής σας απουσίας, συζητήστε το με τον παιδίατρό του παιδιού σας. Ο παιδίατρός σας θα έχει σίγουρα βοηθήσει οικογένειες που αντιμετώπιζαν το ίδιο με εσάς πρόβλημα, και θα μπορέσει να σας καθησυχάσει και να καταστρώσει ένα πρόγραμμα στήριξης και για τους δυο σας.