Επικοινωνία και η Γλώσσα: Η Αντίληψη


	Ένα Μοναδικό Παιδί Παρατηρώντας το τι μαθαίνει ένα παιδί	Οι Θετικές Σχέσεις Τι μπορούν να κάνουν οι ενήλικες	Τα Ενισχυτικά Περιβάλλοντα Τι μπορούν να παρέχουν οι ενήλικες
Γέννηση- 11 μηνών	Σταματά και κοιτάζει όταν ακούει το όνομά του. Αρχίζει να αντιλαμβάνεται τις συμφραζόμενες ενδείξεις ή ενέργειες των άλλων (π.χ, από τις γνωστές κινήσεις των χεριών και του σώματος, τις λέξεις ή τους ήχους	Να κοιτάζουν το μωρό και να αναφέρουν το όνομά του. Να έλθουν σε βλεμματική επαφή μαζί του και να περιμένουν την ανταπόκρισή του. Να ερμηνεύουν και να δίνουν νόημα στα πράγματα που τα μωρά δείχνουν ξεχωριστό ενδιαφέρον (π.χ. όταν τα μωρά δείχνουν ένα αντικείμενο να του αναφέρουν τι είναι). Να μιλούν και να αναφέρουν στα μωρά το τι κάνουν και το τι θα προκύψει , έτσι θα συνδέσουν τις λέξεις με τις ενέργειες (π.χ. όταν προετοιμάζουν το μεσημεριανό φαγητό). *Να συνδυάζουν τις λέξεις με ενέργειες (π.χ. να κινούν τα χέρια τους όταν λένε “γεια σου γειά σου”).* Να μιλούν κατανοητά. Τα μωρά ανταποκρίνονται καλύτερα στην υψίσυχνη, τραγουδιστική φωνή Να χρησιμοποιούν και να επαναλαμβάνουν απλές λέξεις, έτσι ώστε να μπορέσει το μωρό να συνδέσει σταδιακά τη λέξη με το νόημά της.	Να αφήνουν τα μωρά να βλέπουν και να ακούνε τη σειρά των ενεργειών τους καθώς διενεργούν τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του σπιτιού. Να προσφέρουν στα μωρά εκείνα τα μέσα που θα προκαλούν το ενδιαφέρον τους (π.χ. ένα λαμπερό κουδουνάκι, ένα βιβλίο, ή ένα καθρεφτάκι). Να αναρτούν, με τη συμβολή των γονέων και άλλων ενηλίκων, πίνακα με ένα κατάλογο λέξεων από διαφορετικές μητρικές γλώσσες. Αυτό θα ενθαρρύνει όλους τους γονείς να αισθανθούν ότι συμμετέχουν και υπολογίζονται. Όταν χρησιμοποιούν παιδικά τραγουδάκια, να βοηθούν τα παιδιά να κατανοούν το νόημα των λέξεων συνοδεύοντας τα τραγουδάκια και με τις ανάλογες ενέργειες.
8-20 μηνών	Αναπτύσσει την ικανότητα να παρακολουθεί τη γλώσσα του σώματος των άλλων, στην οποία συμπεριλαμβάνοντα οι κινήσεις των χεριών και του σώματος. Ανταποκρίνεται στα διάφορα πράγματα που του λέγονται, ιδίως σε ένα γνώριμο περιβάλλον και από ένα ξεχωριστό του άτομο (π.χ. “Που είναι η Μαμά;”, “Που είναι η μύτη σου;”). Αναπτύσσει την αντίληψη απλών λέξεων από τα συμφραζόμενα (π.χ. “φλιτζάνι”, “γάλα” “μπαμπάς”).
16-26 μηνών	Επιλέγει γνωστά αντικείμενα με το όνομά τους και όταν του ζητηθεί πηγαίνει και βρίσκει διάφορα αντικείμενα, ή αναγνωρίζει αντικείμενα από μια ομάδα. Αντιλαμβάνεται απλές προτάσεις (π.χ. “Πέταξε τη μπάλα”).	Να γνωρίζουν ότι η ικανότητα της αντίληψης των μικρών παιδιών είναι μεγαλύτερη της ικανότητας τους να εκφράζουν τις σκέψεις και τις ιδέες τους. Να αναγνωρίζουν τις δυνατότητες των μικρών παιδιών και να εκτιμούν τις προσπάθειες τους όταν κατανοούν καινούριες λέξεις και φράσεις.	Να οργανώνουν δραστηριότητες παιχνιδιού και να παρέχουν εκείνα τα μέσα τα οποία θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να υποδύονται ένα συμβολικό ρόλο (π.χ. να βάλουν ένα “μωρό” στο κρεβάτι και να του μιλούν με το κατάλληλο τρόπο). Να χρησιμοποιούν μαζί με τις λέξεις τους φωτογραφίες, βιβλία, και πραγματικά αντικείμενα.
22-36 μηνών	Αναγνωρίζει λέξεις που υποδηλώνουν δράση, δείχνοντας στο σωστό σημείο της εικόνας (π.χ. “Ποιος πηδάει;”). Κατανοεί περισσότερο σύνθετες προτάσεις (π.χ. “Μάζεψε τα παιχνίδια σου και μετά θα διαβάσουμε ένα βιβλίο”). Αντιλαμβάνεται τα “ποιος”, “τι”, “που” σε απλές ερωτήσεις (π.χ. “Ποιος είναι εκείνος;”, “Τι είναι εκείνο;”, “Που είναι;”). Αναπτύσσει την αντίληψη απλών εννοιών (π.χ. μεγάλο/μικρό).	Να χρησιμοποιούν λόγια, συνοδευόμενα από κάποιο σχόλιο, για να περιγράψουν το τι κάνουν τα παιδιά (π.χ. “Μπορώ να δω τι προσπαθείς να κάνεις. Θα πρέπει πρώτα να βάλεις το γάλα μέσα στο φλιτζάνι”). Να δίνουν ευκαιρίες στα παιδιά να μιλούν με άλλα παιδιά και ενήλικες σχετικά με το τι βλέπουν, ακούνε, σκέπτονται και αισθάνονται.	Να περιλαμβάνουν πράγματα τα οποία εξάπτουν – κεντρίζουν – την περιέργεια των παιδιών, όπως είναι : τα καπέλα, οι φούσκες, τα όστρακα, τα εικονογραφημένα βιβλία, οι σπόροι και τα σαλιγκάρια. Να παρέχουν δραστηριότητες όπως είναι το μαγείρεμα, όπου θα μπορεί να γίνεται συζήτηση που αφορά το τι μπορούν να αναλάβουν ή αναμένεται να κάνουν τα παιδιά (π.χ. “Χρειαζόμαστε μερικά αβγά. *Ας δούμε μήπως μπορούμε να βρούμε κάποια* *μέσα εκεί”).*
30-50 μηνών	Κατανοεί τη χρήση των διαφόρων αντικειμένων (π.χ. “Τι χρησιμοποιούμε για να κόψουμε αντικείμενα;”). Δείχνει να αντιλαμβάνεται τις προθέσεις (π.χ. “κάτω”, “επάνω”, “πίσω”), με το να εκτελεί σωστά μια ενέργεια ή να κάνει, όταν ερωτηθεί την ορθή επιλογή σε μια εικόνα. Ανταποκρίνεται σε απλές οδηγίες (π.χ. να πάρει ή να αφήσει ένα αντικείμενο). Αρχίζει να αντιλαμβάνεται στις ερωτήσεις με το “γιατί” και το “πως”.	Να παροτρύνουν τα παιδιά να σκέπτονται και να συζητούν μέσω της ανάμειξής τους στο παιχνίδι τους Να συζητούν με τα παιδιά το τι έχουν κάνει και να τα βοηθούν να σκέπτονται προσεκτικά και να εξηγούν τα γεγονότα (π.χ. “Μου είπες ότι αυτό το αυτοκινητάκι είναι ένα τρακτέρ. Ξέρεις τι κάνει αυτό;” ). Να δίνουν στα παιδιά σαφείς οδηγίες και να τα βοηθούν όταν απαιτούνται περισσότερες της μιας ενέργειες (π.χ. “Παρακαλώ μάζεψε τα αυτοκινητάκια σου, μετά έλα να πλύνεις τα χέρια σου και ετοιμάσου για το φαγητό σου”). Όταν εισάγουν ή προτείνουν μια νέα δραστηριότητα, να χρησιμοποιούν τις κινήσεις των χεριών και του σώματός τους, για να συμβάλουν στην ενίσχυση της γλώσσας του. Η επίδειξη στα παιδιά μιας φωτογραφίας που αφορά μια δραστηριότητα ,όπως είναι το πλύσιμο των χεριών, βοηθάει στην ενίσχυση της κατανόησής της. Να γνωρίζουν ότι ορισμένα παιδιά παρακολουθούν το τι κάνει ένα άλλο παιδί, προκειμένου να μάθουν πως πρέπει να το κάνουν, παρά να το κατανοήσουν μόνα τους.	Να δημιουργήσουν κοινές εμπειρίες, όπου θα δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να τις σκεφτούν (π.χ. οι επισκέψεις, η μαγειρική, και οι ιστορίες οι οποίες μπορούν να αναπαριστούν ξανά). Να βοηθούν τα παιδιά να προβλέπουν με τη λογική και να βάζουν σε μια τάξη τα γεγονότα, παρέχοντας τα κατάλληλα στηρίγματα και μέσα που θα ενθαρρύνουν τα παιδιά, να επανεργοποιηθούν χρησιμοποιώντας την έκφραση και τη δράση. Να εξακριβώνουν από τους γονείς το πώς κάνουν τα παιδιά, τους εαυτούς τους κατανοητούς στο σπίτι και το ποια είναι η αντιλαμβανόμενη από αυτά γλώσσα. Να προσφέρουν πρακτικές εμπειρίες που ενθαρρύνουν τα παιδιά να κάνουν και να απαντούν σε ερωτήσεις (π.χ. να του εξηγήσουν πως λειτουργούν οι τροχαλίες ,ή ερωτώντας για την υγρή και ξερή άμμο). Να παρουσιάζουν μαζί με τα βιβλία, σκηνικά αντικείμενα, όπως είναι οι εικόνες, οι μαριονέτες και άλλα αντικείμενα, που θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να επαναλαμβάνουν τις ιστορίες και να σκέπτονται το πως αισθάνονται οι ήρωες.
40-60+ μηνών	Ανταποκρίνεται στις οδηγίες δύο σταδίων. Αντιλαμβάνεται το χιούμορ (πχ, τα ανόητα στιχάκια ή τα αστεία). Μπορεί να παρακολουθήσει μια ιστορία ή ένα παραμύθι χωρίς εικόνες ή άλλες βοήθειες. Ακούει με προσοχή και ανταποκρίνεται στις ιδέες και τις απόψεις που εκφράζονται από άλλους σε μια συνομιλία. Ο Στόχος της Πρώιμης Μάθησης Τα παιδιά να ακολουθούν οδηγίες και υποδείξεις που περιλαμβάνουν αρκετές ιδέες και ενέργειες. Να απαντούν στις ερωτήσεις του “πως” και του “γιατί” που αναφέρονται στις εμπειρίες τους, ή αφορούν ιστορίες ή γεγονότα.	Να ζητούν από τα παιδιά να σκέπτονται εκ των προτέρων το πώς θα πραγματοποιήσουν μια δουλειά. Να συζητούν και να ρυθμίζουν από κοινού τη σειρά των ενεργειών τους. Να χρησιμοποιούν ιστορίες από βιβλία, προκειμένου να επικεντρώσουν τη προσοχή των παιδιών σε προβλέψεις και εξηγήσεις (π.χ. “Τι έκανε τη βάρκα να αναποδογυρίσει;” ). Να βοηθούν τα παιδιά να: Αναγνωρίζουν πρότυπα συμπεριφοράς (π.χ. τι γενικά συμβαίνει στους “καλούς” και τους “κακούς” ήρωες στο τέλος των ιστοριών που άκουσαν). Βγάζουν συμπεράσματα : “Ο ουρανός έγινε μαύρος . Πρόκειται να βρέξει”. Εξηγούν τη συνέπεια: “Βούλιαξε γιατί ήταν πολύ βαρύ”. Προβλέπουν : “Μπορεί να μη αναπτυχθείτο φυτό εφόσον εκεί μέσα έχει σκοτάδι” Υποθέτουν : “Τι θα γίνει όταν καταπέσει η γέφυρα;”	Να αναρτούν πίνακες οι οποίες να υπενθυμίζουν στα παιδιά το τι έχουν επιτύχει ή βιώσει, χρησιμοποιώντας, αντικείμενα, τεχνουργήματα, φωτογραφίες και βιβλία. Να προσφέρουν τη βοήθειά τους, να κινούν τη διαδικασία και να συμμετέχουν σε φανταστικό παιχνίδι, ενθαρρύνοντας τα παιδιά να συζητούν το τι συμβαίνει και να αναπαριστάνουν τους χαρακτήρες των σεναρίων.

Ένα Μοναδικό Παιδί

Παρατηρώντας το τι μαθαίνει ένα παιδί

Οι Θετικές Σχέσεις

Τι μπορούν να κάνουν οι ενήλικες

Τα Ενισχυτικά Περιβάλλοντα
Τι μπορούν να παρέχουν
οι ενήλικες

Γέννηση-

11 μηνών

Σταματά και κοιτάζει όταν ακούει το όνομά του.

Αρχίζει να αντιλαμβάνεται τις συμφραζόμενες ενδείξεις ή ενέργειες των άλλων (π.χ, από τις γνωστές κινήσεις των χεριών και του σώματος, τις λέξεις ή τους ήχους

Να κοιτάζουν το μωρό και να αναφέρουν το όνομά του. Να έλθουν σε βλεμματική επαφή μαζί του και να περιμένουν την ανταπόκρισή του.

Να ερμηνεύουν και να δίνουν νόημα στα πράγματα που τα μωρά δείχνουν ξεχωριστό ενδιαφέρον (π.χ. όταν τα μωρά δείχνουν ένα αντικείμενο να του αναφέρουν τι είναι).

Να μιλούν και να αναφέρουν στα μωρά το τι κάνουν και το τι θα προκύψει , έτσι θα συνδέσουν τις λέξεις με τις ενέργειες (π.χ. όταν προετοιμάζουν το μεσημεριανό φαγητό).

Να συνδυάζουν τις λέξεις με ενέργειες (π.χ. να κινούν τα χέρια τους όταν λένε “γεια σου γειά σου”).

Να μιλούν κατανοητά. Τα μωρά ανταποκρίνονται καλύτερα στην υψίσυχνη, τραγουδιστική φωνή

Να χρησιμοποιούν και να επαναλαμβάνουν απλές λέξεις, έτσι ώστε να μπορέσει το μωρό να συνδέσει σταδιακά τη λέξη με το νόημά της.

Να αφήνουν τα μωρά να βλέπουν και να ακούνε τη σειρά των ενεργειών τους καθώς διενεργούν τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες του σπιτιού.

Να προσφέρουν στα μωρά εκείνα τα μέσα που θα προκαλούν το ενδιαφέρον τους (π.χ. ένα λαμπερό κουδουνάκι, ένα βιβλίο, ή ένα καθρεφτάκι).

Να αναρτούν, με τη συμβολή των γονέων και άλλων ενηλίκων, πίνακα με ένα κατάλογο λέξεων από διαφορετικές μητρικές γλώσσες. Αυτό θα ενθαρρύνει όλους τους γονείς να αισθανθούν ότι συμμετέχουν και υπολογίζονται.

Όταν χρησιμοποιούν παιδικά τραγουδάκια, να βοηθούν τα παιδιά να κατανοούν το νόημα των λέξεων συνοδεύοντας τα τραγουδάκια και με τις ανάλογες ενέργειες.

8-20 μηνών

Αναπτύσσει την ικανότητα να παρακολουθεί τη γλώσσα του σώματος των άλλων, στην οποία συμπεριλαμβάνοντα οι κινήσεις των χεριών και του σώματος.

Ανταποκρίνεται στα διάφορα πράγματα που του λέγονται, ιδίως σε ένα γνώριμο περιβάλλον και από ένα ξεχωριστό του άτομο (π.χ. “Που είναι η Μαμά;”, “Που είναι η μύτη σου;”).

Αναπτύσσει την αντίληψη απλών λέξεων από τα συμφραζόμενα (π.χ. “φλιτζάνι”, “γάλα” “μπαμπάς”).

16-26 μηνών

Επιλέγει γνωστά αντικείμενα με το όνομά τους και όταν του ζητηθεί πηγαίνει και βρίσκει διάφορα αντικείμενα, ή αναγνωρίζει αντικείμενα από μια ομάδα.

Αντιλαμβάνεται απλές προτάσεις (π.χ. “Πέταξε τη μπάλα”).

Να γνωρίζουν ότι η ικανότητα της αντίληψης των μικρών παιδιών είναι μεγαλύτερη της ικανότητας τους να εκφράζουν τις σκέψεις και τις ιδέες τους.

Να αναγνωρίζουν τις δυνατότητες των μικρών παιδιών και να εκτιμούν τις προσπάθειες τους όταν κατανοούν καινούριες λέξεις και φράσεις.

Να οργανώνουν δραστηριότητες παιχνιδιού και να παρέχουν εκείνα τα μέσα τα οποία θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να υποδύονται ένα συμβολικό ρόλο (π.χ. να βάλουν ένα “μωρό” στο κρεβάτι και να του μιλούν με το κατάλληλο τρόπο).

Να χρησιμοποιούν μαζί με τις λέξεις τους φωτογραφίες, βιβλία, και πραγματικά αντικείμενα.

22-36 μηνών

Αναγνωρίζει λέξεις που υποδηλώνουν δράση, δείχνοντας στο σωστό σημείο της εικόνας (π.χ. “Ποιος πηδάει;”).

Κατανοεί περισσότερο σύνθετες προτάσεις (π.χ. “Μάζεψε τα παιχνίδια σου και μετά θα διαβάσουμε ένα βιβλίο”).

Αντιλαμβάνεται τα “ποιος”, “τι”, “που” σε απλές ερωτήσεις (π.χ. “Ποιος είναι εκείνος;”, “Τι είναι εκείνο;”, “Που είναι;”).

Αναπτύσσει την αντίληψη απλών εννοιών (π.χ. μεγάλο/μικρό).

Να χρησιμοποιούν λόγια, συνοδευόμενα από κάποιο σχόλιο, για να περιγράψουν το τι κάνουν τα παιδιά (π.χ. “Μπορώ να δω τι προσπαθείς να κάνεις. Θα πρέπει πρώτα να βάλεις το γάλα μέσα στο φλιτζάνι”).

Να δίνουν ευκαιρίες στα παιδιά να μιλούν με άλλα παιδιά και ενήλικες σχετικά με το τι βλέπουν, ακούνε, σκέπτονται και αισθάνονται.

Να περιλαμβάνουν πράγματα τα οποία εξάπτουν – κεντρίζουν – την περιέργεια των παιδιών, όπως είναι : τα καπέλα, οι φούσκες, τα όστρακα, τα εικονογραφημένα βιβλία, οι σπόροι και τα σαλιγκάρια.

Να παρέχουν δραστηριότητες όπως είναι το μαγείρεμα, όπου θα μπορεί να γίνεται συζήτηση που αφορά το τι μπορούν να αναλάβουν ή αναμένεται να κάνουν τα παιδιά (π.χ. “Χρειαζόμαστε μερικά αβγά. Ας δούμε μήπως μπορούμε να βρούμε κάποια μέσα εκεί”).

30-50 μηνών

Κατανοεί τη χρήση των διαφόρων αντικειμένων (π.χ. “Τι χρησιμοποιούμε για να κόψουμε αντικείμενα;”).

Δείχνει να αντιλαμβάνεται τις προθέσεις (π.χ. “κάτω”, “επάνω”, “πίσω”), με το να εκτελεί σωστά μια ενέργεια ή να κάνει, όταν ερωτηθεί την ορθή επιλογή σε μια εικόνα.

Ανταποκρίνεται σε απλές οδηγίες (π.χ. να πάρει ή να αφήσει ένα αντικείμενο).

Αρχίζει να αντιλαμβάνεται στις ερωτήσεις με το “γιατί” και το “πως”.

Να παροτρύνουν τα παιδιά να σκέπτονται και να συζητούν μέσω της ανάμειξής τους στο παιχνίδι τους

Να συζητούν με τα παιδιά το τι έχουν κάνει και να τα βοηθούν να σκέπτονται προσεκτικά και να εξηγούν τα γεγονότα (π.χ. “Μου είπες ότι αυτό το αυτοκινητάκι είναι ένα τρακτέρ. Ξέρεις τι κάνει αυτό;” ).

Να δίνουν στα παιδιά σαφείς οδηγίες και να τα βοηθούν όταν απαιτούνται περισσότερες της μιας ενέργειες (π.χ. “Παρακαλώ μάζεψε τα αυτοκινητάκια σου, μετά έλα να πλύνεις τα χέρια σου και ετοιμάσου για το φαγητό σου”).

Όταν εισάγουν ή προτείνουν μια νέα δραστηριότητα, να χρησιμοποιούν τις κινήσεις των χεριών και του σώματός τους, για να συμβάλουν στην ενίσχυση της γλώσσας του.

Η επίδειξη στα παιδιά μιας φωτογραφίας που αφορά μια δραστηριότητα ,όπως είναι το πλύσιμο των χεριών, βοηθάει στην ενίσχυση της κατανόησής της.

Να γνωρίζουν ότι ορισμένα παιδιά παρακολουθούν το τι κάνει ένα άλλο παιδί, προκειμένου να μάθουν πως πρέπει να το κάνουν, παρά να το κατανοήσουν μόνα τους.

Να δημιουργήσουν κοινές εμπειρίες, όπου θα δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να τις σκεφτούν (π.χ. οι επισκέψεις, η μαγειρική, και οι ιστορίες οι οποίες μπορούν να αναπαριστούν ξανά).

Να βοηθούν τα παιδιά να προβλέπουν με τη λογική και να βάζουν σε μια τάξη τα γεγονότα, παρέχοντας τα κατάλληλα στηρίγματα και μέσα που θα ενθαρρύνουν τα παιδιά, να επανεργοποιηθούν
χρησιμοποιώντας την έκφραση και τη δράση.

Να εξακριβώνουν από τους γονείς το πώς κάνουν τα παιδιά, τους εαυτούς τους κατανοητούς στο σπίτι και το ποια είναι η αντιλαμβανόμενη από αυτά γλώσσα.

Να προσφέρουν πρακτικές εμπειρίες που ενθαρρύνουν τα παιδιά να κάνουν και να απαντούν σε ερωτήσεις (π.χ. να του εξηγήσουν πως λειτουργούν οι τροχαλίες ,ή ερωτώντας για την υγρή και ξερή άμμο).

Να παρουσιάζουν μαζί με τα βιβλία, σκηνικά αντικείμενα, όπως είναι οι εικόνες, οι μαριονέτες και άλλα αντικείμενα, που θα ενθαρρύνουν τα παιδιά να επαναλαμβάνουν τις ιστορίες και να σκέπτονται το πως αισθάνονται οι ήρωες.

40-60+ μηνών

Ανταποκρίνεται στις οδηγίες δύο σταδίων. Αντιλαμβάνεται το χιούμορ (πχ, τα ανόητα στιχάκια ή τα αστεία).

Μπορεί να παρακολουθήσει μια ιστορία ή ένα παραμύθι χωρίς εικόνες ή άλλες βοήθειες.

Ακούει με προσοχή και ανταποκρίνεται στις ιδέες και τις απόψεις που εκφράζονται από άλλους σε μια συνομιλία.

Ο Στόχος της Πρώιμης Μάθησης

Τα παιδιά να ακολουθούν οδηγίες και υποδείξεις που περιλαμβάνουν αρκετές ιδέες και ενέργειες. Να απαντούν στις ερωτήσεις του “πως” και του “γιατί” που αναφέρονται στις εμπειρίες τους, ή αφορούν ιστορίες ή γεγονότα.

Να ζητούν από τα παιδιά να σκέπτονται εκ των προτέρων το πώς θα πραγματοποιήσουν μια δουλειά. Να συζητούν και να ρυθμίζουν από κοινού τη σειρά των ενεργειών τους.

Να χρησιμοποιούν ιστορίες από βιβλία, προκειμένου να επικεντρώσουν τη προσοχή των παιδιών σε προβλέψεις και εξηγήσεις (π.χ. “Τι έκανε τη βάρκα να αναποδογυρίσει;” ).

Να βοηθούν τα παιδιά να:

Αναγνωρίζουν πρότυπα συμπεριφοράς (π.χ. τι γενικά συμβαίνει στους “καλούς” και τους “κακούς” ήρωες στο τέλος των ιστοριών που άκουσαν).

Βγάζουν συμπεράσματα : “Ο ουρανός έγινε μαύρος . Πρόκειται να βρέξει”.

Εξηγούν τη συνέπεια: “Βούλιαξε γιατί ήταν πολύ βαρύ”.

Προβλέπουν : “Μπορεί να μη αναπτυχθείτο φυτό εφόσον εκεί μέσα έχει σκοτάδι”

Υποθέτουν : “Τι θα γίνει όταν καταπέσει η γέφυρα;”

Να αναρτούν πίνακες οι οποίες να υπενθυμίζουν στα παιδιά το τι έχουν επιτύχει ή βιώσει, χρησιμοποιώντας, αντικείμενα, τεχνουργήματα, φωτογραφίες και βιβλία.

Να προσφέρουν τη βοήθειά τους, να κινούν τη διαδικασία και να συμμετέχουν σε φανταστικό παιχνίδι, ενθαρρύνοντας τα παιδιά να συζητούν το τι συμβαίνει και να αναπαριστάνουν τους χαρακτήρες των σεναρίων.