Σωματική Ανάπτυξη: Υγεία και Αυτοεξυπηρέτηση

Παρατηρώντας το τι μαθαίνει ένα παιδί

Τι μπορούν να κάνουν οι ενήλικες

 

Γέννηση-

11 μηνών

Εκδηλώνει τη δυσφορία, την πείνα και τη δίψα του.

Προσμένει με ανυπομονησία και ενδιαφέρον τις καθημερινές συνήθειες του φαγητού του.

Να μιλούν στους γονείς και να τους εξηγούν τους διάφορους τρόπους σίτισης των μωρών τους.

Να μιλούν στα μωρά καθώς χαϊδεύουν τα μάγουλά τους, ή  τα χτυπούν ελαφρά στη πλάτη τους, υπενθυμίζοντάς τους με αυτό τον τρόπο  ότι είναι στο πλάι τους και θα πρέπει να νοιώθουν ασφαλή.

Όταν περνούν τις ιδιαίτερες στιγμές μαζί του, να παρατηρούν τα χαρακτηριστικά μηνύματα που δίνει το κάθε μωρό, προκειμένου να  βεβαιωθούν ότι αυτό είναι έτοιμο να επικοινωνήσει μαζί  τους.

Πριν από την ένταξη τους στο κοινωνικό περιβάλλον, να συζητούν με τους γονείς τους  τις ιδιαίτερες πολιτισμικές ανάγκες που αφορούν τη φροντίδα του δέρματος και των μαλλιών, διαβεβαιώνοντας έτσι ότι καλύπτονται καταλλήλως  οι ανάγκες όλων των παιδιών, και οι επιθυμίες των γονέων είναι σεβαστές.

Να γνωρίζουν τα ιδιαίτερα  προβλήματα υγείας μεταξύ των μωρών της ομάδας.

Μπορεί να υπάρχει σημαντική παρέκκλιση στο τρόπο που οι γονείς ταϊζουν τα παιδιά τους στο σπίτι. Να έχουν υπόψη τους ότι ορισμένοι γονείς μπορεί να έχουν την ανάγκη ενός διερμηνέα.

Το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό μπορεί να εισάγει  την εφαρμογή συνεδριών μασάζ για τα μωρά που θα τα κάνουν να νοιώθουν ότι φροντίζονται και συγχρόνως θα προάγουν το αίσθημα της ευεξίας τους. Οι συμμετέχοντες γονείς μπορούν να συμβάλουν στην εφαρμογή των μασάζ και στο σπίτι τους.

 

8-20 μηνών

Κρατάει μόνο του το μπιμπερό ή το φλιτζάνι του.

Αρπάζει τις τροφές που τρώγονται χωρίς μαχαιροπήρουνα και τις φέρνει στο στόμα του.

Προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το κουταλάκι: μπορεί να το οδηγήσει προς το στόμα του αλλά συχνά η τροφή πέφτει έξω.

Μπορεί να συνεργαστεί ενεργά στο άλλαγμα της πάνας του (όταν είναι ξαπλωμένο παραμένει ακίνητο και βοηθάει κρατώντας επάνω τα πόδια του).

Αρχίζει να δίνει το μήνυμα ότι θέλει να ουρήσει ή να αφοδεύσει.

Να βοηθούν τα παιδιά να απολαμβάνουν τη τροφή τους και τις κατάλληλες και υγιεινότερες επιλογές τους, συνδυάζοντας τις αγαπημένες τους τροφές με άλλες που έχουν διαφορετική γεύση και σύσταση.

Να γνωρίζουν ότι τα μωρά έχουν περιορισμένη την αίσθηση του κινδύνου, όταν είναι επικεντρωμένα σε κάτι που θέλουν.

Να προσφέρουν εναλλακτικές δραστηριότητες που να τραβούν τη προσοχή εκείνων των μωρών που δεν νυστ’αζουν την ίδια ώρα με τα υπόλοιπα μωρά.

Να βεβαιωθούν ότι η διαρρύθμιση των καθισμάτων την ώρα του φαγητού επιτρέπει στα μικρά παιδιά να στηρίζουν σταθερά τα πόδια τους επάνω στο πάτωμα ή σε κάποιο υποπόδιο. Αυτό βοηθάει τη σταθερότητα και τον έλεγχο του ανώτερου τμήματος του κορμού τους και το συντονισμό της κίνησης του χεριού προς το στόμα τους.

Να παρέχουν ασφαλείς περιβάλλοντες χώρους στους οποίους θα δίνεται στα παιδιά η άνεση να κινούνται ελεύθερα όποτε το επιθυμούν, και ασφαλώς κάτω από την άγρυπνη επιτήρηση των ενηλίκων.

16-26 μηνών

Είναι πρόθυμο να δοκιμάσει τροφές με νέα σύσταση- υφή – και γεύση.

Κρατάει το φλιτζάνι με τα δύο χέρια και πίνει το περιεχόμενό του, χωρίς πολύ πιτσίλισμα.

Δίνει εμφανή μήνυμα ότι είναι βρεγμένα ή λερωμένα η πάνα ή το βρακάκι του.

Δείχνει να έχει κάποια συνειδητοποίηση των άμεσων αναγκών του για ούρηση ή αφόδευση.

Φαίνεται να γνωρίζει το τι χρησιμεύει το γιογιό και η τουαλέτα.

Δείχνει να είναι πρόθυμο να βοηθήσει στο ντύσιμο/ γδύσιμο και τις καθημερινές συνήθειες υγιεινής.

Να γνωρίζουν ή να επιδιώκουν να μάθουν τις διαφορετικές πολιτισμικές στάσεις και συμπεριφορές, αναφορικά με την απόκτηση της ανεξαρτησίας των παιδιών.

Να συζητούν ποιες είναι οι πολιτισμικές προσδοκίες για τη χρήση της τουαλέτας, αφού σε ορισμένους πολιτισμούς τα νεαρά αγόρια συνηθίζουν να κάθονται και όχι να στέκονται, όταν χρησιμοποιούν τη λεκάνη της τουαλέτας.

Να μη υποτιμούν τις επιλογές των παιδιών και να τα ενθαρρύνουν να δοκιμάζουν κάτι καινούριο και υγιεινότερο.

Να καθιερώνουν καθημερινές συνήθειες – ρουτίνες – που θα δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να φροντίζουν τον εαυτό τους (πχ. να κρεμούν τα ρούχα και τις ποδιές τους, ή να πλένονται από μόνα τους).

Να αφιερώνουν χρόνο για τη συζήτηση με τα μικρά παιδιά εναλλακτικών επιλογών, έτσι ώστε αυτά να καλούνται να αποφασίσουν τι θα προτιμήσουν μεταξύ δύο υγιεινών επιλογών (πχ. το αν θα πιουν νερό ή γάλα).

Να τοποθετούν δοχεία με νερό, που να μπορούν να τα βρουν τα παιδιά εύκολα και να πίνουν νερό, όταν το επιθυμούν.

22-36 μηνών

Πίνει το ρόφημά του χωρίς να το χύνει.

Μεταδίδει εμφανή μηνύματα των άμεσων αναγκών του να ουρήσει ή να αφοδεύσει.

Αρχίζει να αναγνωρίζει το κίνδυνο και αναζητεί τη βοήθεια από σημαντικούς ενήλικες.

Βοηθάει στο ντύσιμό του. (πχ. φοράει το καπέλο του, ανοίγει το φερμουάρ από το μπουφανάκι του,  και βγάζει το ξεκούμπωτο πουκαμισάκι του).

Αρχίζει να αυτοεξυπηρετείται, αλλά συχνά χρειάζεται την υποστήριξη και ενός ενήλικα.

Να υποστηρίζουν τις καθημερινές συνήθειες των γονέων, που αφορούν τη χρήση της τουαλέτας από τα παιδιά εφαρμόζοντας ελαστικές ρουτίνες και  ενθαρρύνοντας τις προσπάθειες των παιδιών για απεξάρτηση από τους γονείς τους.

Να ενθαρρύνουν τη διαρκή ανάπτυξη της ανεξαρτησίας των παιδιών, καθώς αυτά προσπαθούν να κάνουν πράγματα μόνα τους, όπως είναι το σήκωμα του παντελονιού τους μετά τη χρήση της τουαλέτας, με την προϋπόθεση ότι αναγνωρίζουν και σέβονται τις προσδοκίες των γονέων.

Να συμπεριλαμβάνουν και τη συμμετοχή των παιδιών στη προετοιμασία του φαγητού τους.

Να δίνουν στα παιδιά τη δυνατότητα να αναφέρουν τι τους αρέσει να φάνε, και παράλληλα να προβάλουν και να ενισχύουν τα μηνύματα για τις επιλογές υγιεινότερων τροφών. 

Να μη τους διαφεύγει το γεγονός ότι τα παιδιά που έχουν περιορισμένες τις ευκαιρίες να παίζουν έξω από το σπίτι τους μπορεί να στερούνται της αίσθησης του κινδύνου.

Να προσφέρουν στα παιδιά το δικαίωμα της επιλογής όσον αφορά το γιογιό, το κάθισματάκι εκπαίδευσης τουαλέτας, ή τα σκαλιά του.

Να δημιουργούν ευκαιρίες που να οδηγούν στην απεξάρτηση των παιδιών από τους γονείς τους και στην αυτάρκειά τους (πχ. να  παρέχουν  στα παιδιά διευκολύνσεις για το  πλύσιμο των  χεριών τους).

Να παρέχουν εικόνες ή αντικείμενα που να παρουσιάζουν επιλογές, προκειμένου να βοηθούν τα παιδιά να εφαρμόζουν και να εκφράζουν τις επιλογές τους. 

Να επιλέγουν κάποιες ιστορίες οι οποίες να υπογραμμίζουν τις συνέπειες των επιλογών τους.

Να βεβαιώνονται για την ασφάλεια των παιδιών, αποφεύγοντας ωστόσο να δείχνουν υπερβολικό ζήλο  στην απαγόρευση να αναλάβουν τα παιδιά κάποιο λογικό κίνδυνο.

Να παρουσιάζουν ένα πολύχρωμο καθημερινό μενού το οποίο να περιλαμβάνει  υγιεινά γεύματα και σνακ και να συζητούν με τα παιδιά τις επιλογές τους, υπενθυμίζοντάς  τους π.χ ότι έχουν δοκιμάσει μερικές από αυτές προηγουμένως τις οποίες μπορεί να θέλουν να τις φάνε, ξανά, ή ενθαρρύνοντάς τα να δοκιμάσουν κάποια άλλη τροφή.

Να είναι ενήμεροι για τις διαιτητικές συνήθειες των παιδιών στο σπίτι τους και για τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο λαμβάνουν οι, άνθρωποι τη τροφή τους (πχ. η λήψη της τροφής με καθαρά δάχτυλα  μπορεί να θεωρηθεί ως ένας επιδέξιος και εξίσου αποδεκτός τρόπος με εκείνο που αφορά τη συνήθη χρήση μαχαιροπίρουνων και  κουταλιών.)

30-50 μηνών

Παρατηρεί τα αποτελέσματα της δραστηριότητας του επάνω στο σώμα του.

Κατανοεί ότι ο εξοπλισμός και τα διάφορα εργαλεία θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με ασφάλεια.

Ελέγχει καλύτερα το έντερο και την κύστη του και μπορεί να φροντίζει τις ανάγκες χρησιμοποίησης της τουαλέτας τις περισσότερες φορές από μόνο του.

Συνήθως μπορεί από μόνο του να πλύνει και να στεγνώσει τα χέρια του.

Ντύνεται με βοήθεια – πχ, περνάει τα χέρια του μέσα από ένα παλτό ή μπλουζάκι, όταν υποστηρίζεται. Σηκώνει μόνο του το παντελόνι του και τραβάει προς τα πάνω το φερμουάρ του, όταν αυτό βρίσκεται ασφαλισμένο προς τα κάτω.

Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να παρατηρούν τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους μετά τη σωματική τους άσκηση (πχ. οι ταχύτεροι καρδιακοί παλμοί, οι γρήγορες αναπνοές και ο ιδρώτας).

Να συζητούν με τα παιδιά για την σπουδαιότητα που έχει για την υγεία τους το τακτικό και σωστό πλύσιμο των χεριών τους.

Να βοηθούν τα παιδιά που προσπαθούν σκληρά να αυτοεξυπηρετηθούν, με το να τους αφήνουν να κάνουν ένα μικρό τελικό βήμα, πριν από την ολοκλήρωση μιας προσπάθειάς τους (πχ. σηκώνοντας το παντελόνι τους μέχρι ελάχιστα κάτω από τη μέση τους).

Να οργανώνουν το περιβάλλον με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε τα παιδιά να μπορούν να είναι δραστήρια με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης και της περίπτωσης του παιδιού που χρησιμοποιεί ένα αναπηρικό καροτσάκι.

Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να είναι δραστήρια και  ενεργητικά μέσω της οργάνωσης ευχάριστων παιχνιδιών, αφού η σωματική δραστηριότητα είναι σημαντική για τη διατήρηση της καλής υγείας και τη προφύλαξη των παιδιών από το να γίνουν σε μεγαλύτερη ηλικία υπέρβαρα ή παχύσαρκα.

40-60+ μηνών

Συνήθως παραμένει στεγνό και καθαρό στη διάρκεια της ημέρας.

Αρχίζει να αντιλαμβάνεται κάπως ότι οι καλές πρακτικές που αφορούν τη σωματική άσκηση, τη σωστή διατροφή, τον επαρκή ύπνο και τη προσωπική υγιεινή, μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη καλή του υγεία.

Δείχνει να αντιλαμβάνεται την ανάγκη της, ασφάλειάς του, όταν καλείται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, και να λάβει υπόψη του και να διαχειριστεί  κάποιους απρόβλεπτους κινδύνους.

Φαίνεται να κατανοεί το πώς θα πρέπει να μεταφέρει και να φυλάξει κάποιο εξοπλισμό με ασφάλεια.

Εφαρμόζει κάποια κατάλληλα μέτρα ασφάλειας χωρίς την ανάγκη της άμεσης επιτήρησής του.

Ο Στόχος της Πρώιμης Μάθησης

Να γνωρίζουν τα παιδιά τη σημασία που έχουν για την υγεία τους η σωματική τους άσκηση, η υγιεινή τους διατροφή, και ο επαρκής τους ύπνος και να συζητούν για τους τρόπους διατήρησης της υγείας και της ασφάλειάς τους. Να μπορούν να διαχειριστούν με επιτυχία τις βασικές τους ανάγκες που αφορούν την υγεία τους και τη προσωπική τους αυτό-εξυπηρέτηση, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται το ντύσιμο και η χρήση της τουαλέτας.

Να προάγουν τη συναίσθηση της υγείας, συζητώντας με τα παιδία για την σπουδαιότητα της σωματικής τους άσκησης, και συγκεκριμένα για τις θετικές επιπτώσεις που έχει αυτή  στο σώμα τους, και τη σημαντική συμβολή της στη διατήρηση της υγείας και της ευεξίας τους.

Να αντιμετωπίζουν με ευαισθησία τις διαφορετικές οικογενειακές προσδοκίες και τους τρόπους της ζωής, όταν ενθαρρύνουν τη περίσκεψη για την υγεία.

Να συζητούν με τα παιδιά το γιατί ζεσταίνονται και να τα ενθαρρύνουν να σκεφτούν για τις επιδράσεις του περιβάλλοντος, όπως πχ. ότι το άνοιγμα ενός παραθύρου τα βοηθάει να είναι πιο δροσερά.

Να βρίσκουν τρόπους συμμετοχής των παιδιών σε σωματικές δραστηριότητες που να ικανοποιούν τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους και να ανταποκρίνονται στη κατάσταση της υγείας τους και τις ικανότητες τους.