Οι Θετικές Σχέσεις

Οι γονείς αποτελούν τους πρωταρχικούς και διαρκέστερους παιδαγωγούς για τα παιδιά τους. Όταν γονείς και  ιατροί συνεργάζονται στενά τα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών στους χώρους της κλινικής δράσης, τα αποτελέσματα αυτής της δράσης έχουν θετική επίπτωση  στην ανάπτυξη και τη μάθηση των παιδιών.

 Ο Σεβασμός στη διαφορετικότητα

• Όλες οι οικογένειες θεωρούνται σημαντικές και θα πρέπει να γίνονται δεκτές με ευχαρίστηση και εκτίμηση σε όλους τους χώρους κλινικής δράσης.
• Οι οικογένειες μπορεί να διαφέρουν στη δομή τους. Τα παιδιά μπορεί να ζουν μαζί με τον ένα ή και με τους δύο γονείς τους , με άλλους  συγγενείς ή κηδεμόνες, με γονείς του ίδιου φύλου ή σε μια διευρυμένη οικογένεια.
• Οι οικογένειες μπορεί να μιλούν περισσότερες της μιας γλώσσες, να είναι ταξιδιώτες, πρόσφυγες ή αναζητητές πολιτικού ασύλου.
• Όλοι οι ιατροί, ανεξάρτητα από την εθνική, πολιτισμική ή κοινωνική δομή και λειτουργία του χώρου της κλινικής δράσης τους, θα ωφεληθούν εφόσον  στην  επαγγελματική τους εξέλιξη περιλαμβάνεται και η εκπαίδευσή τους στους τομείς της διαφορετικότητας, και των πρακτικών της κοινωνικής  ισότητας και της πολιτικής  κατά των διακρίσεων .

 Η επικοινωνία

• Ένα φιλικό και ευπρόσδεκτο κλίμα με προσιτό προσωπικό βοηθάει στην δημιουργία της αποτελεσματικής επικοινωνίας.
• Αποτελεσματική επικοινωνία σημαίνει ότι υπάρχει αμφίδρομη ροή πληροφοριών, γνώσεων και εμπειριών μεταξύ των γονέων και των ιατρών.
• Όλες οι μορφές επικοινωνίας είναι σημαντικές και χρήσιμες, συμπεριλαμβανομένων των χειρονομιών, των κινήσεων του σώματος, της νοηματικής γλώσσας κ.ά. Να μη ξεχνάτε ότι πολλές φορές οι δράσεις και οι πράξεις είναι ηχηρότερες των λέξεων.
• Οι αφίσες, οι εικόνες και τα άλλα μέσα που βρίσκονται σε δημόσια έκθεση θα πρέπει να υποδηλώνουν τις θετικές στάσεις των κλινικών χώρων απέναντι στην αναπηρία, και στην εθνική, πολιτισμική και κοινωνική διαφορετικότητα. Θα βοηθήσουν τα παιδιά και τις οικογένειες να αναγνωρίσουν ότι χαίρουν σεβασμού και εκτίμησης.

Μαθαίνοντας μαζί

• Οι γονείς και οι ιατροί έχουν να μάθουν ο ένας από τον άλλο πάρα πολλά . Αυτό θα τους βοηθήσει να στηρίξουν και να διευρύνουν τη μάθηση και την ανάπτυξη των παιδιών.
• Οι γονείς θα πρέπει να ανασκοπούν τακτικά τη πρόοδο των παιδιών τους και να συμβάλλουν στη καταγραφή των στοιχείων της μάθησης και της ανάπτυξης του παιδιού τους.
• Οι γονείς μπορούν να βοηθηθούν να κατανοήσουν περισσότερα για τη μάθηση και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους με τη παρακολούθηση εκπαιδευτικών σεμιναρίων επί σημαντικών τομέων όπως είναι το παιδικό παιχνίδι, η μάθηση στο εξωοικογενειακό περιβάλλον και η πρώιμη ανάγνωση. Ορισμένοι γονείς μπορεί να επιδιώξουν να συνεχίσουν τη μετεκπαίδευσή τους, προσαρμοσμένη στο μορφωτικό και το οικονομικό τους επίπεδο.
• Στη πραγματική συνεργασία, οι γονείς κατανοούν και φροντίζουν να συμβάλλουν στις πολιτικές που εφαρμόζονται στο κλινικό χώρο.

Η Αποτελεσματική κλινική εφαρμογή

• Επιδείξτε καταλόγους με λέξεις από τις μητρικές τους γλώσσες που χρησιμοποιούνται από τα παιδιά  στο κλινικό χώρο και καλέστε γονείς και ιατρούς να συμβάλουν σε αυτή τη διαδικασία. Η θέα της παρουσίασης των γλωσσών τους με αυτό τον τρόπο θα ενθαρρύνει τους γονείς να νοιώσουν ότι εκτιμώνται και είναι αποδεκτή η συμμετοχή τους σε αυτό το περιβάλλον.
• Εξακριβώστε από τους γονείς τους χαιρετισμούς που χρησιμοποιούν στην Ελληνική γλώσσα ή σε άλλη γλώσσα. Ενθαρρύνετε το προσωπικό, τους γονείς και τα παιδιά να χρησιμοποιούν αυτούς τους χαιρετισμούς .
• Βεβαιωθείτε ότι ο οποιοσδήποτε εισέρχεται μέσα στο κλινικό περιβάλλον δέχεται ένα φιλικό καλωσόρισμα.
• Συζητήστε με τους γονείς σχετικά με τη πρόοδο και την ανάπτυξη των παιδιών τους, παρέχοντας τη κατάλληλη βοήθεια σε εκείνους τους γονείς που δεν γνωρίζουν να μιλούν ή να καταλαβαίνουν την Ελληνική  γλώσσα.
• Ζητήστε από τους γονείς να σας εκφέρουν τις απόψεις τους αναφορικά με τη φροντίδα και την εκπαίδευση που τους παρέχεται .

Προκλήσεις και Διλήμματα

• Το πώς να συμπεριλάβετε τους πατεράδες. Σκεφθείτε να σχεδιάσετε διαδικασίες γεγονότων που να αφορούν τους άνδρες. Μερικοί άνδρες μπορεί να αισθάνονται περισσότερο άνεση, όταν γνωρίζουν ότι εκεί θα υπάρχουν και άλλοι άνδρες.
• Το πώς θα μπορέσουν να επικοινωνήσουν με τους γονείς που εργάζονται ή είναι πολυάσχολοι. Ερωτήστε τους να σας πουν το πότε και το πώς θα επιθυμούσαν να έλθουν σε επαφή μαζί σας, φροντίστε να επιδείξετε  σε αυτό το ζήτημα ευελιξία. Αυτό μπορεί να  σημαίνει  ότι είστε διατεθειμένοι να επικοινωνήσετε μαζί τους με αλληλογραφία – ταχυδρομική ή ηλεκτρονική (e-mail), με το τηλέφωνο, ή μέσω ενός μηνύματος που θα το αποστείλετε με τη μεσολάβηση ενός φίλου, ενός συγγενικού προσώπου ή του  ατόμου που φροντίζει το παιδί σας όταν  βρίσκεστε στην εργασία σας.

Η Απήχηση στη κλινική πράξη

• Πως ανοίγετε τις ευκαιρίες για την άτυπη – ελεύθερη  και άμεση – συζήτηση με τους γονείς;
• Πως γνωρίζετε ότι οι γονείς έχουν κατανοήσει τα σχέδια δράσης  του κλινικού φορέα, αναφορικά με σημαντικούς τομείς, όπως είναι: η μάθηση και η εκπαίδευση, η ένταξη στις ρυθμίσεις και η συμπεριφορά των ιατρών, των γονέων ή κηδεμόνων και των παιδιών τους; Έχουν συμβάλει και οι γονείς στη κατάρτισή τους;
• Συμβάλουν και οι γονείς στο προφίλ – δημόσια εικόνα- των παιδιών;
• Προβαίνουν οι γονείς στη τακτική ανασκόπηση της προόδου των παιδιών τους μαζί σας;
• Ακούτε πραγματικά με ενδιαφέρον  και  λαμβάνετε σοβαρά υπόψη σας αυτά που σας αναφέρουν οι γονείς;
• Παρέχετε εργαστήρι σπουδών και άλλες εκπαιδευτικές συνεδρίες;
• Τρέχετε επιμορφωτικούς κύκλους για την οικογένεια ή παρέχετε στους γονείς άλλες ευκαιρίες πρόσβασης στη μάθηση και συνέχισης σε κολλέγιο ή  οπουδήποτε αλλού  θεωρηθεί απαραίτητο;
• Η επίσημη πιστοποίηση που παρέχετε και αφορά τη συμμετοχή των γονέων στο πρόγραμμα του κλινικού σας φορέα αναφέρεται με απόλυτη σαφήνεια στην αναγνώριση της πολύτιμης συμβολής τους, της σκληρής προσπάθειας που κατέβαλαν και στο σημαντικό τους ρόλο στη μάθηση και την ανάπτυξη των παιδιών τους;

Οι θερμές σχέσεις εμπιστοσύνης με καταρτισμένους ενήλικες στηρίζουν τη μάθηση των παιδιών περισσότερο αποτελεσματικά από οποιαδήποτε άλλη πηγή υποστήριξης.

Οι Θετικές αλληλεπιδράσεις

Οι αποτελεσματικοί ιατροί εργάζονται με τους ακόλουθους τρόπους:

• Ενόσω στοχεύουν στην επιτυχία του προγράμματός τους, οικοδομούν αξιοσέβαστες και περιποιητικές σχέσεις με όλα τα παιδιά και τις οικογένειες .
• Παρακολουθούν τα παιδιά με ευαισθησία και διακριτικότητα και ανταποκρίνονται με το κατάλληλο τρόπο προκειμένου να ενθαρρύνουν και να διευρύνουν τη περιέργεια και τη μάθησή τους.
• Όταν τα παρατηρούν και τα ακούν ανακαλύπτουν τι θέλουν να κάνουν, και αν νοιώθουν σιγουριά, φόβο ή απογοήτευση.
• Μπορούν να συντονίζουν το διάλογο με τα παιδιά με τέτοιο τρόπο, ώστε να παίρνουν τη σειρά του λόγου τους, κατευθυνόμενοι από τα λόγια και τις πράξεις των παιδιών.

Ακούγοντας τα παιδιά

• Τα βρέφη, τα πολύ μικρά παιδιά και εκείνα με καθυστέρηση του λόγου ή άλλη αναπτυξιακή καθυστέρηση ή αναπηρία είναι πολύ πιθανό  να αδυνατούν να εκφραστούν με λόγια, παρόλο ότι μπορούν να επικοινωνήσουν πάρα πολύ καλά με άλλους τρόπους.
• Οι φωτογραφίες με διάφορες δραστηριότητες ή ένα σύστημα ανταλλαγής εικόνων βοηθούν τα παιδιά να προσδιορίσουν τις επιθυμίες και τις αντιπάθειες τους.
• Η συζήτηση με τα παιδιά μπορεί να πραγματοποιηθεί στα Ελληνικά ή με τη μητρική τους γλώσσα, με τη νοηματική γλώσσα, ή μέσω της γλώσσας του σώματος και των χειρονομιών.
• Οποιοσδήποτε τρόπος επικοινωνίας χρησιμοποιηθεί, τα παιδιά χρειάζονται το κατάλληλο χώρο και χρόνο για να ανταποκριθούν και θέλουν να γνωρίζουν ότι ο ιατρός τους δίνει ιδιαίτερη προσοχή και ενθαρρύνει την έκφραση των σκέψεων τους.

Η Αποτελεσματική διδασκαλία

• Διδασκαλία σημαίνει τη συστηματική βοήθεια των παιδιών να μάθουν, έτσι ώστε να μπορούν να  κάνουν διάφορες συνειρμικές σκέψεις και να ενισχύσουν τη μάθησή τους.
• Όσα περισσότερα γνωρίζουν οι ιατροί για το κάθε παιδί, τόσο καλύτερα θα μπορέσουν να υποστηρίξουν και να διευρύνουν τους ορίζοντες της μάθησής του.
• Τα παιδιά έχουν την ανάγκη και θα ανταποκριθούν θετικά στις προκλήσεις εφόσον έχουν μια καλή σχέση με τον ιατρό τους και αισθάνονται τη βεβαιότητα και την αυτοπεποίθηση να δοκιμάσουν διάφορες πρωτοβουλίες.
• Οι ιατροί που γνωρίζουν πραγματικά τα παιδιά είναι ικανοί να κρίνουν πότε είναι έτοιμα να διδαχτούν νέες δεξιότητες

Η Αποτελεσματική κλινική εφαρμογή

• Δώστε τα απαραίτητα κίνητρα στα παιδιά για να επικεντρώσουν το ενδιαφέρον τους  σε διάφορες δραστηριότητες  και να επιχειρήσουν διάφορους τρόπους προκειμένου να αποδώσει η προσπάθειά τους, παρά να απογοητευτούν γρήγορα και να παραιτηθούν. Χρησιμοποιείστε ενθαρρυντικές, φιλικές, ζωντανές και ελκυστικές προσεγγίσεις, προκειμένου να βοηθήσετε τα παιδιά και να αυξήσετε τα κίνητρά τους.
• Χρησιμοποιείστε ως παράδειγμα προς μίμηση τη προσοχή σας όταν ακούτε να σας μιλούν παιδιά, όταν βοηθάτε ένα παιδί πώς να αντιδράσει όταν το αποκαλούν με “παρατσούκλι” ή το παρενοχλούν, όταν περιμένετε τη σειρά σας σε ένα διάλογο, και όταν ακούτε με σεβασμό τι θέλει να σας πει ένα παιδί.
• Βοηθείστε τα παιδιά να κτίσουν και να προσθέσουν επάνω σε μια προηγούμενη μάθηση, όπως είναι η χρησιμοποίηση ενός παιχνιδιού ή μιας ιστορίας, σε ένα επίπεδο που είναι απαιτητικό άλλα να βρίσκεται ακόμη μέσα στα πλαίσια των  δυνατοτήτων  προσέγγισης των παιδιών.
• Χρησιμοποιείστε ως παράδειγμα προς μίμηση το να είστε σαν μαθητής όταν εργάζεστε με τα παιδιά. Για παράδειγμα, “Πρέπει να σκεφτώ το πώς θα μπορέσω να βοηθήσω τον γιο μου να μπει μέσα στο σπίτι μας, επειδή έχει ξεχάσει να πάρει μαζί του το κλειδί του σπιτιού  και δε θα βρίσκεται κανένας μέσα στο σπίτι για να του ανοίξει τη πόρτα. Μπορεί άραγε να με βοηθήσει  να σκεφτώ το τι πρέπει να κάνω;”

Προκλήσεις και Διλήμματα

• Η παραχώρηση χρόνου να ακούσετε με πραγματικό ενδιαφέρον τις απόψεις των παιδιών και να  αναλάβετε δράση με γνώμονα αυτές τις απόψεις , ακόμη και όταν αυτές δεν συμφωνούν με τις απόψεις των ενηλίκων.
• Το να θέσετε σε εφαρμογή μια γραπτή τακτική προκειμένου να λάβετε γνώση το τι θέλουν να σας πουν τα παιδιά που δεν μιλούν ή χρησιμοποιούν εναλλακτικά συστήματα  επικοινωνίας ή μαθαίνουν τα Ελληνικά ως μια πρόσθετη γλώσσα, όταν συμβαίνει να είναι πιεστικές οι ανάγκες σε χρόνο και μέσα
• Το να διαπιστωθεί ακριβώς η κατάλληλη στιγμή παρέμβασης και προώθησης ακόμη περισσότερο της μάθησης των παιδιών, είτε με την ενεργό συμμετοχή σας είτε με την υποβολή μιας ερώτησης.

Η Απήχηση στη κλινική πράξη

Σκεφτείτε για τα παιδιά με τα οποία θα εργαστείτε

• Γνωρίζουν ότι ειλικρινά είστε ευχαριστημένος να τα βλέπετε όλα κάθε μέρα;
• Υπάρχουν κάποια παιδιά που δυσκολεύεστε να τα γνωρίστε και να δημιουργήσετε θετική σχέση μαζί τους; Τι θα μπορούσατε να κάνετε για να βεβαιωθείτε ότι κατορθώσατε να τα γνωρίσετε καλύτερα;

Εγκαταστήσετε ένα  μαγνητόφωνο όταν συμμετέχετε σε μια δραστηριότητα με μια μικρή ομάδα παιδιών

• Ποιο παιδί είναι το περισσότερο ομιλητικό και σε τι αναφέρεται η ομιλία του;
• Τι μηνύματα μεταδίδει αυτό στα παιδιά / Ποια είναι τα μηνύματα για την άσκηση του επαγγέλματός σας;

Το πρόσωπο κλειδί εργάζεται με μια μικρή ομάδα παιδιών και διαθέτει  ορισμένες ειδικές αρμοδιότητες. Συγκεκριμένα, παρέχει στα παιδιά εκείνη τη βεβαιότητα, ώστε να αισθάνονται ασφαλή και ότι υπάρχει κάποιο άτομο που τα φροντίζει και ενδιαφέρεται για την οικοδόμηση αρμονικών σχέσεων με τους γονείς τους.

Ο Ασφαλής ψυχοσυναισθηματικόε δεσμός

• Το πρόσωπο κλειδί βοηθάει το βρέφος ή το μικρό παιδί να αποκτήσει οικειότητα με το περιβάλλον και να νοιώθει σιγουριά και ασφάλεια μέσα σε αυτό.
• Το πρόσωπο κλειδί αναπτύσσει ένα πραγματικό ψυχοσυναισθηματικό δεσμό με τα παιδιά  και προσφέρει μια μόνιμη και στενή σχέση.
• Όταν με αυτό τον τρόπο τα παιδιά νοιώθουν ευτυχισμένα και ασφαλή αποκτούν την αυτοπεποίθηση να εξερευνήσουν και να δοκιμάσουν νέα πράγματα.
• Ακόμη και στη περίπτωση που τα παιδιά είναι μεγαλύτερης ηλικίας και συνεχίζουν να διατηρούν στη μνήμη τους κάποια ξεχωριστά  άτομα, και πάλι αισθάνονται την ανάγκη να βασίζονται σε ένα πρόσωπο κλειδί μέσα στο περιβάλλον, όπως ένα εκπαιδευτή ή ένα βοηθό εκπαιδευτή.

 Η Συμμετοχική φροντίδα

• Ένα πρόσωπο κλειδί χρειάζεται τη συμμετοχή του καθενός παιδιού για τη φροντίδα τους, και ανταποκρίνεται με ευαισθησία στα συναισθήματα, τις ιδέες και τη συμπεριφορά τους.
• Ένα πρόσωπο κλειδί συζητάει με τους γονείς, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι το παιδί τους φροντίζεται με το κατάλληλο για τη κάθε οικογένεια τρόπο.
• Μια στενή συναισθηματική σχέση με ένα πρόσωπο κλειδί στο χώρο δεν υπονομεύει τους δεσμούς των παιδιών με τους γονείς τους.
• Δημιουργούνται προσεκτικές καταγραφές  της ανάπτυξης και της προόδου του παιδιού, οι οποίες ανταλλάσσονται μεταξύ των γονέων, του παιδιού, του προσώπου κλειδί και όσους άλλους επαγγελματίες κριθεί απαραίτητο.

 Η Απεξάρτηση

• Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά οικοδομούν την ανεξαρτητοποίησή τους μόνο όταν τους δίνεται η δυνατότητα να βασιστούν στη βεβαιότητα και την  ανακούφιση που τους παρέχουν οι  ενήλικες .
• Η ανεξαρτητοποίηση των παιδιών είναι εμφανέστερη όταν αυτά αισθάνονται ασφάλεια, σιγουριά και αυτοπεποίθηση, κάτι που συμβαίνει όταν βρίσκονται στο σπίτι τους μαζί με την οικογένειά τους, ή μαζί με φίλους και άτομα που τα φροντίζουν, στα οποία ανήκει και το πρόσωπο κλειδί.
• Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά είναι πολύ πιθανό να είναι λιγότερο ανεξάρτητα όταν βρίσκονται σε νέες καταστάσεις, όπως είναι μια νέα ομάδα παιδιών, ή όταν αυτά είναι αδιάθετα ή αγχωτικά.

 Η Αποτελεσματική κλινική εφαρμογή

• Βεβαιωθείτε ότι οι εκ περιτροπής περίοδοι εργασίας – βάρδιες –  βασίζονται ότι υπάρχει πρόσωπο κλειδί για κάθε παιδί.
• Εξασφαλίσετε ένα δεύτερο – αναπληρωματικό – πρόσωπο κλειδί για τα παιδιά, έτσι ώστε όταν για κάποιο λόγο πρέπει να απουσιάσει το βασικό πρόσωπο κλειδί να υπάρχει ένα γνωστό και έμπιστο άτομο που γνωρίζει το παιδί καλά.
• Προγραμματίστε τη διάθεση χρόνου για το κάθε πρόσωπο κλειδί, προκειμένου αυτό να συνεργαστεί με τους γονείς, έτσι ώστε να μπορέσει να γνωρίσει πολύ καλά τα παιδιά της εποπτευόμενης ομάδας του και να κατανοήσει  τα προβλήματά τους .
• Καθώς τα παιδιά μετακινούνται σε νέες ομάδες ή σε νέα περιβάλλοντα, βοηθείστε τα να εξοικειωθούν με το νέο τους πρόσωπο κλειδί.

Προκλήσεις και Διλήμματα

• Να διαβεβαιώσετε τους άλλους ότι τα παιδιά δεν θα εξαρτώνται υπερβολικά από ένα πρόσωπο κλειδί ή ότι διαπιστώνετε ότι αυτά θα δυσκολευτούν να  προσαρμοστούν και να γίνουν μέλη μιας ομάδας.
• Η ανταπόκριση ενός προσώπου κλειδί στις ανάγκες των παιδιών, ενώ προκαλεί ανησυχία  στο προσωπικό που τον  θεωρεί ότι είναι υπερβολικά προσκολλημένος επάνω σε ένα παιδί.
• Η καθησύχαση των γονέων οι οποίοι μπορεί να ανησυχούν γιατί πιστεύουν ότι τα παιδιά τους μπορεί να είναι περισσότερο δεμένα με το προσωπικό παρά με αυτούς .
• Η υποστήριξη των μετακινήσεων των παιδιών μέσα και έξω από, ένα χώρο, ιδίως όταν πρόκειται για παιδιά ηλικίας 4 ή 5 ετών .

Η Απήχηση στη κλινική πράξη

Φανταστείτε το πώς φαίνεται ο κλινικός σας χώρος σε ένα γονέα και το παιδί τους όταν φθάνουν σε αυτόν. Μπορεί να σας φαίνεται πολυσύχναστος, φιλικός, θορυβώδης, ζωντανός, συναρπαστικός και ευχάριστος.

• Πως μπορεί άραγε να φαίνεται σε ένα αγχωτικό γονέα και στο ηλικίας 18 μηνών μικρό παιδί τους, το οποίο έχει βιώσει μια βίαιη διάλυση του οικογενειακού δεσμού;
• Πως μπορεί άραγε να φαίνεται σε ένα παιδί ηλικίας 10 ετών που ζει σε ένα δωμάτιο με ένα καταθλιπτικό γονέα και ο διάλογος μαζί του είναι πολύ περιορισμένος;